مارتا روزلر/هنر،کنش و زبان

درباره مارتا روزلر

مارتا روزلر (Martha Rosler)، هنرمند آمریکایی، متولد 1943 در نیویورک، در 1974، از دانشگاه کالیفرنیای سن دیگو فارغ التحصیل شد. او در زمینه­‌های عکاسی، عکس‌­نوشتار، ویدیو، ویدیو-اجرا، چیدمان، پیکرسازی و همچنین نوشتن درباره هنر و فرهنگ فعالیت می­‌کند. محوریت کارهای روزلر، زندگی روزمره و حوزه عمومی با نگاهی به تجربیات زنان است. وی علاوه بر تدریس عکاسی، رسانه، تاریخ عکس و فیلم و مطالعات انتقادی در دانشگاه راتگرز نیوجرسی، در مدرسه هنر اشتدل آلمان نیز به تدریس پرداخت و همچنین به عنوان استاد مدعو در دانشگاه­های کالیفرنیا، آیروین و سایر نقاط مشغول به کار بوده است.

روزلر مشاور بخش­ آموزش موزه ویتنی و موزه هنرهای مدرن است. او عضو هیات مدیره مرکز هنر و سیاست Vera List در نیویورک و عضو هیئت مدیره شورای مشاوره مرکز آموزش شهری است. وی همچنین در مرکز مطالعات معماری آمریکا دانشگاه کلمبیا در نیویورک فعالیت داشته و عضو هیات مدیره انجمن فیلم و فیلم مستقل و رسانه بوده است. شهرت روزلر به خاطر نویسندگی و فعالیت­‌های هنری در رسانه‌­های مختلف است. او بیش از شانزده کتاب از آثار هنری و مقالات انتقادی خود در زمینه هنر، عکاسی و مسائل فرهنگی منتشر کرده است.

«نشانه­‌شناسی آشپزخانه»، یکی از مهم­ترین آثار مارتا روزلر

«نشانه­‌شناسی آشپزخانه»، یکی از مهم­ترین آثار او، یک ویدیو-اجرای رادیکال در سال­ 1975 است که در آن روزلر با نقیضه­‌سازی از برنامه­‌های آشپزی تلویزیون، برخی از ابزارهای آشپزی را به ترتیب حروف الفبا معرفی می­‌کند. در ادامه، حرکات او اغراق­‌آمیز و هشدار دهنده می‌­شود؛ در نهایت ابزارها را کنار گذاشته و از بدن خود به عنوان نوعی نظام نشانه­‌پردازانه استفاده می­‌کند. این قطعه کنایه­‌آمیز و تلخ، انتظارات اجتماعی از زنان در رابطه با کار خانه، تهیه غذا و به طور گسترده‌­تر، نقش زبان در تعیین این انتظارات را به چالش کشیده است.

به چالش کشیدن «نظام آشنای معنای روزمره آشپزخانه نشانه­‌های ایمن شناخته­‌ شده صنعت خانگی و تولید غذا»

او با گره زدن پیش­بند به دور کمرش شروع می‌­کند و با طنزی سرد، از الفبا تا چند حرف آخر پیش می­رود. تا جایی که برای حروف، U،V ،W ،X ، Y و Z ، دیگر وسایلی باقی نمی­‌ماند و حرکات و بدن او به یک دستگاه نشانگانی تبدیل می­‌شوند. به حرف Z که می­رسد، با حرکت چاقو آن را نشان می‌­دهد و در نهایت، با بی‌­تفاوتی به کار خاتمه می‌­دهد. تمرکز او بر زبان‌­شناسی، نشانه­‌شناسی و کلمات مهم است، زیرا روزلر قصد دارد با این ویدیو «نظام آشنای معنای روزمره آشپزخانه- نشانه­‌های ایمن شناخته­‌ شده صنعت خانگی و تولید غذا» را به چالش بکشد. روزلر در مورد این اثر می‌گوید: «وقتی زنی سخن می‌­گوید، ­سرخوردگی و فشار موجود روی خودش را بیان می‌کند.» وی با مطرح کردن فرضیه اصطلاحات نمادین آشپزخانه، زن را به نشانه­‌ای از نظام تولید غذا و سوژه­‌گی مهارشده تبدیل می‌­کند.

نشان‌­دهنده ناامیدی با زبانی خانگی

روزلر در ادامه توضیح می­دهد که «معنی خانگی ابزار را با واژه‌­نامه­‌ای از خشم و ناامیدی جایگزین می­کند.» این کار مانند همه فیلم‌­های اولیه برای نمایش در تلویزیون در نظر گرفته شد و بنابراین تصادفی نیست که برخی از حرکات نشان­‌دهنده پرتاب یا پرتاب محتوای خیالی برخی از ابزارها، «خارج از چارچوب» برنامه‌های تلویزیونی است. کار روزلر یک برنامه آشپزی نیست، بلکه قرار است این نقش «همیشگی در نظرگرفته شده» برای زن خانه‌­دار خوشحال و راضی و فداکار مورد توجه قرار گیرد. حرکات او نشان‌­دهنده ناامیدی با زبانی خانگی است و او از فضای خانگی آشپزخانه به عنوان پشت صحنه­‌ای برای تغییر و مقاومت استفاده کرده است.

هدف قرار دادن مناسبات اجتماعی ناشی از سلطه نظام قدرت

در دهه شصت و هفتاد میلادی موج هنر اعتراضی با رویکردهای مختلفی از جمله فمینیسم در اروپا و آمریکا به راه افتاد و هنرمندانی با استفاده از رسانه‌های گوناگون همچون عکس، صدا، نوشتار و غیره، اجراها و چیدمان‌هایی در فضاهای رسمی و غیررسمی برگزار کردند. مارتا روزلر هم یکی از این هنرمندان معترض بود که با استفاده از طنز تند و تیز، انتقادهایی به مناسبات و قواعد اجتماعی مردانه مطرح کرد. او در کنار، مری کلی، جون جوناس، النور آنتین، سیندی شرمن و دیگران، موج هنر فمینیستی دهه هفتاد آمریکا را به اوج رساندند.

روزلر در مجموعه مفصلی از عکس‌های خیابانی در کنار نوشته‌هایی در قالب گزاره‌های خبری و گاه شاعرانه، موقعیت متزلزل انسان در دنیای تکنولوژیک را به تصویر کشید. از اواخر دهه هشتاد، روزلر از سطح نقد فمینیستی فراتر رفته و مناسبات اجتماعی ناشی از سلطه نظام قدرت را هدف قرار داد. او که در کار با عکس و ویدیو تجربیات بسیاری داشت، همچون جنی هولزر و باربارا کروگر، با ترکیب عکس و نوشتار و همچنین چیدمان‌های نوشتار بنیان، نقد اجتماعی خود را صریح‌تر از قبل مطرح کرد.

عیان کردن مسائلی چون کالاشدگی زن در نظام سرمایه و تصنعی بودن جایگاه اجتماعی افراد

اغلب آثار این دوره وی، نقدی است به قوانین و مناسبات اقتصادی نظام سرمایه‌داری را که منجر به مصائب معیشتی طبقه متوسط به پایین جامعه شده است. علاوه بر این در فتومونتاژهای بسیار، مسائلی چون کالاشدگی زن در نظام سرمایه و تصنعی بودن جایگاه اجتماعی افراد را عیان کرد. او در چیدمان «اگر تو اینجا زندگی می‌کنی» در سال 1989، به مسائل بی‌خانمان‌ها و فقرا پرداخته و مناسبات نظام قدرت در زنده نگهداشتن فقر را مورد حمله قرار می‌دهد.

نقد بر سلطه مصرف که به صورت ایدئولوژیک به ما خورانده شده است

در دهه نود قرن بیستم و اوایل قرن جدید با همان رویکرد طنزآمیز و کنایی به نقد اجتماعی جنگ و سیاست‌های امپریالیستی پرداخت. فتومونتاژهای مارتا روزلر در مجموعه «انتقال جنگ به داخل خانه» در سال 2004، جنگ امپریالیستی را مورد نقد قرار داده و واقعیت‌های پس پشت شعار «جنگ برای دفاع از دنیای آزاد» را عیان کرده و نسبت آن با تصاویر معیار خوشبختی فردی و سلطه مصرف را که به صورت ایدئولوژیک به ما خورانده شده، به پرسش می‌گیرد.
#بام_رسانه_های_نو
دبیر: نرگس مرندی
تصاویر:

برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
شرکت نگاه روشن پارس حامی پشت‌بام