«فکر می‌کردم هنر فعل است، نه اسم»
یوکو اونو ۱۸ فوریه ۱۹۳۳ در توکیو متولد شد. او یک هنرمند چندرسانه‌ای، خواننده، فیلمساز و فعال صلح است. اونو در ۱۹۶۹ با جان لنون ازدواج کرد. پیش از وی با توشی ایچیاناگی، آهنگساز ژاپنی و پس از جدایی از او، با آنتونی کاکس ازدواج کرده بود. او و خانواده‌اش طی جنگ جهانی دوم و بمباران ۹ مارس ۱۹۴۵ در توکیو بودند. ویرانی و فقر ناشی از جنگ، خانواده اونو را مجبور به گدایی کرد. علی‌رغم عدم رضایت والدین، او شیفته دیدار با هنرمندان، شاعران و افرادی بود که سبک زندگی کولی‌واری داشتند.
اولین ارتباط مهم وی در دنیای هنر نیویورک، با آهنگساز و نوازنده آوانگارد آمریکایی، مونت یانگ بود که به یوکو کمک کرد تا کار خود را در اتاق زیر شیروانی خیابان چمبرز، به عنوان فضای اجرا، آغاز کند. بعد از آن‌که در اجرایی، یک بوم نقاشی آتش گرفت، مربی او، جان کیج به او توصیه کرد از مواد ضد حریق استفاده کند. اونو و لنون برای اولین بار در نوامبر ۱۹۶۶ در گالری ایندیکا در لندن ملاقات کردند؛ جایی که یوکو در حال آماده‌سازی چیدمان «نقاشی سقف – بله نقاشی» بود؛ کلمه «بله» روی یک کاغذ در قاب به سقف نصب شده بود؛ یک ذره‌بین کنار آن آویزان بود و یک نردبان زیر آن قرار داشت.
شرکت در اعتراضات عمومی علیه جنگ ویتنام
طی دو سال آخر فعالیت‌های گروه بیتلز، لنون و اونو در اعتراضات عمومی علیه جنگ ویتنام شرکت کردند. در بیستم مارس ۱۹۶۹، در اداره ثبت احوال جبل الطارق ازدواج کردند و ماه عسل خود را در آمستردام گذراندند؛ با یک تختخواب، کارزاری یک هفته‌ای برای صلح راه انداختند. آن‌ها اجرای مشابه دیگری را در آمریکا طراحی کردند، اما از ورود به این کشور منع شدند. قطعه جایگزین را در هتل ملکه الیزابت در مونترال اجرا و آهنگ «به صلح فرصت دیگری بده» را ضبط کردند.
در راستای فعالیت‌های اجتماعی خود، در سال ۲۰۰۲، «کمک هزینه لنون-اونو برای صلح» را راه‌اندازی کرد. از وی نمایشگاه‌های گذشته‌نگاری بسیاری در موزه‌های مختلف دنیا برگزار شده. او در سال ۲۰۰۹ جایزه شیر طلایی را برای یک عمر فعالیت هنری از بینال ونیز و در ۲۰۱۲، جایزه اسکار کوکوشکا را از اتریش دریافت کرد. همچنین در همین سال، جایزه حقوق بشر دکتر راینر هیلدبراندت را دریافت کرد.
کنش اجتماعی یا هنر اجرا
پس از اجرای «در تختخواب»، فعالیت‌های اجتماعی و هنری یوکو و جان وارد مرحله تازه‌ای شده بود. این زوج هنرمند اغلب کنش‌های خود را با هنر اجرا ترکیب می‌کردند؛ مانند اجرای «کیسه‌شدگی» (Bagism) که نخستین بار در ۱۹۶۹، در کنفرانس مطبوعاتی وین معرفی شد. در این اجرا با کشیدن کیسه پارچه‌ای تیره روی کل بدنشان، به شکلی طعنه‌آمیز، تعصب و کلیشه‌ها را نشان دادند. این دوره از کارهای آن‌ها در یکی از آهنگ‌های بیتل‌ها با عنوان «تصنیف جان و یوکو» آمده است.
کیسه‌شدگی کنایه‌ای از تعصب است که نشان می‌دهد نمی‌توان اشخاص را از روی ظاهرشان قضاوت کرد. این قطعه توسط جان لنون و یوکو اونو به عنوان بخشی از مبارزات گسترده در راستای صلح در اواخر دهه ۱۹۶۰ اجرا شد. به گفته ایشان، با زندگی در کیسه، دیگران نمی‌توانند بر اساس رنگ پوست، جنسیت، بلندی یا کوتاهی مو، لباس، سن و یا سایر ویژگی‌های دیگر کسی را مورد قضاوت قرار دهند. این قطعه به عنوان شکلی از یک ارتباط چندجانبه ارائه شد؛ مخاطب به جای تمرکز بر ظاهر، فقط پیام کیسه‌شدگان را می‌شنید.
«هر کس تنها از طریق قلب خود، حقیقت را می‌بیند»
کیسه‌شدگی منعکس کننده روحیه غریب و طنازانه جان و یوکو در تلاش و کار برای صلح است. همچون تختخواب‌های آن‌ها که با جلب توجه توده‌ها، پیامی اجتماعی و سیاسی را به جهانیان ارائه داد؛ چنان‌که لنون اظهار کرده: «من و یوکو کاملا مایل هستیم دلقک‌های جهان شویم، اگر با این کار قدمی جلوتر برویم.»
طبق گفته یوکو، این قطعه از مضمون شاهزاده کوچولوی آنتوان دو سنت اگزوپری الهام گرفته است:
«هر کس تنها از طریق قلب خود، حقیقت را می‌بیند، آن‌چه ضرورت است از چشم سر پنهان است.» اونو امیدوار بود کیسه، که شکل ظاهری او و جان را مخفی کرده، ذات آن‌ها و ماهیت پیامشان را نمایان کند.
مواجه مخاطبان با مسائلی مانند جنسیت و هویت فرهنگی در اجرای «برش»
پیش از اینها، در در ۱۹۶۴، در اجرایی با عنوان «برش» در کیوتو، یوکو اونو با بهترین لباس خود روی صحنه نشست و در مقابلش یک قیچی قرار داشت. او از مخاطبان دعوت کرد روی صحنه بیایند و در صورت تمایل تکه‌ای از لباس او را ببرند. در این اجرا مخاطبان با مسائلی مانند جنسیت، طبقه و هویت فرهنگی مواجه می‌شوند. یوکو در سکوت نشست و لباسش تکه تکه شد و جایی که لازم دانست، اجرا را به پایان رساند. این اجرا بعدا در توکیو، نیویورک و لندن برگزار شد.
#بام_رسانه_های_نو
دبیر: نرگس مرندی
اخبار هنرهای تجسمی را در پشت بام پیگیری کنید.
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
