جرمانو چلانت، اندیشمندانه و ناپایدار
جرمانو چلانت مورخ هنر، منتقد و کیوریتور ایتالیایی در ۸۰ سالگی بر اثر بیماری کرونا درگذشت. چلانت اصطلاح آرته پوورا (artepovera) را برای توصیف جنبشی که در ایتالیا بر ضد تجاری شدن هنر پدید آمده بود، ابداع کرد. او که متولد ۱۹۴۰ بود، تاریخ هنر را در دانشگاه جنوآ گذراند و بیانیه آرته پوورا را در ۱۹۶۷ ارائه و منتشر کرد. هنر ایتالیا در آن زمان در گیرودار صنعتی شدن بود و در مقایسه با آمریکا و همزمانی با هنرمندانی چون وارهول و راشنبرگ، مسیری متفاوت از پاپ‌آرت پیش گرفت. در این جنبش که مرکز آن شهر تورین بود، هنرمندان انتقادهای تندی نسبت به ارزش‌های نهادی موسسات دولتی، فرهنگی و صنعتی مطرح کردند.
آرته پوورا بیانگر رویکردی ضد تجاری
نمایشگاه «فضای تفکر» در جنوای ایتالیا، به کیوریتوری چلانت، که از سپتامبر تا اکتبر ۱۹۶۷ برگزار شد، نقطه آغاز این جنبش محسوب می‌شود. بنا به توصیف چلانت، آرته پوورا بیانگر رویکردی ضد تجاری، نامطمئن، پیش پا افتاده و ضد فرمال به هنر است و با کیفیات مادی رسانه و بی‌ثباتی مصالح مورد استفاده پیوند دارد.
اهمیت این جریان در درگیر شدن هنرمند با مصالح حقیقی و واقعیت دست‌نخورده و نیز در تلاش هنرمند برای تفسیر این واقعیت به شیوه‌ای نامحسوس، اندیشمندانه، ناپایدار، شخصی و پرشور است. در فارسی این اصطلاح به هنر فقیر و هنر بی چیز ترجمه شده است، اما کلمه «پوورا» را نباید تحت الفظی معنا کرد. در واقع این هنرمندان نه مواد واقعا ارزان به کار برده‌اند، نه فقیرند و نه مضمون آثارشان ربطی به فقر دارد. آرته پوورا به عناصر طبیعی و معمولی و زندگی روزمره توجه خاصی داشت و از تداعی‌ها و وابستگی‌های فاخر سنتی تهی بود. چلانت دبیر و کیوریتور نمایشگاه‌های مهم بسیاری بوده است. او در ۱۹۸۸، کیوریتور ارشد موزه گوگنهایم نیویورک شد و از سال ۱۹۹۳ دبیر و مدیر هنری بنیاد پرادا در میلان بود. وی در سال ۱۹۹۷ دبیر بینال ونیز بوده و در ۲۰۰۴ نمایشگاه «هنر و معماری» را در جنوا کیوریت کرد. او نخستین کیوریتور غیرایرانی بود که پس از انقلاب، برگزاری نمایشگاهی از آثار فریده لاشایی را، با عنوان «در جست‌وجوی گمشده»، در موزه هنرهای معاصر تهران در سال ۱۳۹۴ / ۲۰۱۶ به عهده داشت.
#پشت_بام
به قلم: زروان روح‌بخشان
تصاویر:
اخبار هنرهای تجسمی را در پشت بام پیگیری کنید.
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
