سم گیلیام (Sam Gilliam)، هنرمندی که از اکسپرسیونیسم انتزاعی گذر کرد و حدود نقاشی را گسترش داد، روز شنبه در 88 سالگی درگذشت و پردههای معلقش به جا ماندند.
بسیاری او را از پیشگامان نقاشی گسترده یا گسترش یافته (Expanded Painting) میدانند، زیرا او از نخستین هنرمندانی بود که مرز نقاشی و چیدمان را برچید.
گیلیام در سال 1933 در توپلو، میسیسیپی به دنیا آمد. در دهه 1960، او شروع به خلق آثاری با شیوه مشهور خود کرد؛ بومهای رنگارنگی که از سقف و دیوارها آویزان شده بودند. او با این کار رسانه نقاشی و رابطه آن با بافت فضا و معماری را دگرگون کرد. در عین حال، آثار وی تحت تاثیر شرایط اجتماعی آن زمان قرار گرفته بود. دیوید کردانسکی، میگوید: «تصادفی نیست که پیشرفتهای سم در دوران اوج جنبش حقوق مدنی به دست آمد. او خواستار آن بود که هنر، هرچند انتزاعی یا مقاوم در برابر گفتمان واقعگرا، به عنوان چیزی فراتر از هنر عمل کند؛ ابزار اصلی هنرمند برای درگیر شدن با جهان.» به قول رویرتا اسمیت «او در دوران آشفتگی سیاسی و اجتماعی، در بحبوحه جنگ ویتنام و مبارزه سیاهپوستان برای حقوق مدنی، با جسارت بسیار و بیانی انتزاعی، عواطف و دریافتهای خود را بروز میداد. او در عین فاصله گرفتن از کلیشههای هنر سیاهان آن زمان آمریکا، مطالبات خود را ابراز میکرد و همین جسارت در برخورد وی با نقاشی نیز مشهود است.»
او که یک هنرمند سیاهپوست بود، تا اواخر کار خود، توسط سطوح بالای دنیای هنر نادیده گرفته شد؛ اگرچه در سال 1972 او اولین هنرمند سیاهپوست بود که به عنوان نماینده آمریکا در بینال ونیز حضور داشت. سم گیلیام معتقد بود که هنر اساسا سیاسی است و این جدای از رنگ پوست هنرمند است. شاید به همین دلیل از تولید آثاری با موضوعات سیاسی و اجتماعی فراری بود و به قول مایکل سالیوان «به جای آنکه موضوع سیاسی را وارد اثر هنری کند، علیه ساختار مسلط بر نقاشی شورید.»
بام خبر
دبیر: فرهنگ پارسیکیا
ترجمه و تنظیم: بهار وفایی