قضاوت اثر هنری به میانجی هنرمند
کاراواجو، چهره شاخص سبک باروک، در نوع نقاشی و شیوه‌های استفاده از رنگ و ترسیم فرم تحولات مهمی ایجاد کرده است. آثار او با ترکیب حالات جسمی و روحی انسان و استفاده دراماتیک از نور، تاثیر بسیاری بر نقاشی باروک داشته است. موضوعات نقاشی‌های او را عمدتا مضامین مسیحی تشکیل می‌دهد. این در حالی است که او شخصیتی خشن و تندخو داشت و زندگی پرحادثه‌ای را سپری کرد.
کاراواجو بارها مرتکب دعوا شد و چندین بار دست به دوئل زد و حتا به جرم ارتکاب به قتل به زندان افتاد و چند بار هم از زندان فرار کرد. امروزه هنگام مواجهه با آثار کاراواجو، به خود اثر هنری به عنوان پدیده‌ای مجزا از شخصیت پرخاشگر هنرمندش می‌نگریم. وضعیت روانی و رفتارهای نامتعارف و غیراخلاقی شخص کاراواجو در بینش و ارزش‌گذاری ما نسبت به آثار وی چندان تاثیری ندارد. در واقع اغلب نام کاراواجو ما را مجاب می‌کند که به آثارش به دیده تحسین بنگریم و آن‌ها را ارج نهیم.
این پرسش همواره در پس تحلیل آثار وجود دارد که آیا باید اثر هنری را مستقل از خالق آن مورد ادراک و تحلیل قرار دهیم یا به میانجی هنرمند؟
چه چیزی باعث می‌شود که رفتارهای نابهنجار هنرمندانی را که از سد تاریخ گذشته‌اند نادیده بگیریم؟ چه چیز ما را وامی‌دارد که در این موارد اثر هنری را از خالق آن جدا کنیم و به طور مستقل تحلیل کنیم؟ چه چیزی ما را به سوی این رواداری می‌برد؟ آن رواداری که ما به طور معمول، در مواردی از این دست، لحاظ نمی‌کنیم؛ لااقل در رابطه با هنرمندان زنده و حی و حاضر. هنرمند زنده در صورت لغزش اخلاقی، اجتماعی یا سیاسی، به واسطه ارزیابی در حیطه عمل اجتماعی مورد قضاوت قرار می‌گیرد. با این میزان تضاد در دیدگاه، برخورد و تحلیل، وسوسه می‌شویم چنین بیندیشیم که انگار با مرگ هنرمند، خطاها و گناهانش شسته می‌شوند و آثارش در نوعی معصومیت و گاه حتا قداست به حیات خود ادامه می‌دهن
چه بسیار هنرمند خطاکار و بدنام ولی با آثار منحصر به فرد و مشهور در تاریخ بوده و چه بسیار هنرمند آرام و منضبط که افکار فاشیستی را در آثارش ترویج کرده است. به نظر می‌رسد که رابطه و نسبت دقیقی بین این دو وجود ندارد. با این همه، گویی این پرسش همواره در پس تحلیل آثار وجود دارد که آیا باید اثر هنری را فارغ و مستقل از خالق آن مورد ادراک، تحلیل و ارزیابی قرار دهیم یا به میانجی هنرمند؟ به نظر کانت زیبایی‌شناسی ناب و ادراک و لذت حسانی، زمانی معتبر است که بدون هر گونه مداخله از پیش تعیین شده صورت بگیرد؛ فارغ از هر گونه پیش‌داوری.
#بام_فلسفه_هنر
دبیر: سینا یعقوبی
تصاویر:
