واقعیت دنیای هنر معاصر
اگر قرار بود هر اثری در دنیا قابل فروش باشد، باارزش‌ترین اثر هنری جهان چه بود؟ دلالان و متخصصان حراجی‌ها توافق دارند که این اثر پرتره قرن شانزدهمی «مونا لیزا» اثر لئوناردو داوینچی است که در حال حاضر در موزه لوور قرار دارد و ارزش آن به‌جز کیفیت هنری، در جایگاه یگانه آن نیز هست. ارزش آن چقدر است؟ برای یک مجموعه‌دار خصوصی برآوردها بین پانصد میلیون تا یک و نیم میلیارد دلار است. برای یک موزه که سرمایه‌گذاری دولتی دارد، مثل آن‌هایی که در ابوظبی یا دوبی ساخته می‌شوند، برآوردها تا ده میلیارد دلار هم بالا می‌رود.
جایگاه ویژه کلیمت پس از حراج
اگر از دلالان، متخصصان حراجی‌ها و دیگر کارشناسان بپرسید که چه اثری مهمترین اثر دنیای هنر معاصر است؟ یا چه کسانی بزرگترین هنرمندان معاصرند؟ هیچ دو نفری فهرست یکسانی ارائه نمی‌دهند. اساسا هر یک خطکش خاص خود را برای پاسخ به این سوال دارند، اما در جمع‌بندی نهایی به‌نظر می‌رسد یکی از عوامل اصلی یا شاید اصلیترین عامل، رکوردهای فروش حراجی‌ها باشد.
شاید در نگاه اول این‌گونه به نظر بیاید که اهمیت هنرمندان است که رکورد فروش را رقم می‌زند، اما واقعیت بازار هنر معاصر این است که هیچ ارتباط مستقیمی بین رتبه هنرمند و قیمت آثار وی وجود ندارد. آثار یک هنرمند می‌توانند چندین برابر با یکدیگر اختلاف قیمت داشته باشند. مثال شاخصی از این واقعیت اثر «پرتره آدل بلوش-باور 1» اثر گوستاو کلیمت است. تا قبل از حراج این اثر در سال 2006 به قیمت یکصد و سی و پنج میلیون دلار، اغلب منتقدان و مورخان هنر کلیمت را یک نقاش مدرن درجه دو می‌دانستند. رکوردهای قبلی آثار او در حراج‌ها هم این امر را تایید می‌کردند، اما پس از این حراج، که مذاکرات آن توسط کریستیز انجام گرفت، کلیمت جایگاه ویژه ای کسب کرد.
برآورد ارزش فروش هنر معاصر جهان حدود بیست میلیارد دلار در سال است
دنیای هنر معاصر با وجود تمام شهرتش، به خصوص به خاطر قیمتهای بالایی که در رسانه ها گزارش می‌شود، چندان هم بزرگ نیست. در سراسر جهان حدود ده هزار موزه، نهاد هنری، حراجی، آرتفر، و نمایشگاه سالانه و حدود هفتاد هزار گالری وجود دارد. برآورد ارزش فروش هنر معاصر جهان حدود بیست میلیارد دلار در سال است که حدودا هفتاد درصد فروش ناخالص بازار اصلی و قسمتی از بازار ثانویه است. این رقم به نظر زیاد میآید، اما فقط معادل فروش جهانی سالیانه محصولات نایکی یا اپل، و نصف فروش شرکت والت-دیزنی است.
افزایش تعداد هنرمندان مشتاق برای ورود به بازار هنر تاثیری در فرایند انتخاب دلالان ندارد
هرسال، با افزایش شهرت ناشی از رقم های بالای فروش، تعداد کسانی که به این حرفه روی میآورند بیشتر می‌شود. اما هرچقدر هم که تعداد هنرمندان مشتاق برای ورود به بازار هنر بیشتر شود، تاثیری در فرآیند انتخاب دلالان یا گالری‌ها و در نهایت تعداد هنرمندان برند شده نخواهد داشت. آنها در نهایت یک یا دو نفر را در هر سال انتخاب و به فهرست هنرمندانشان اضافه میکنند.
نتیجه خالص این فرآیند حدود چهل و پنج هزار هنرمند در لندن و نیویورک و قطعا در دیگر شهرها و کشورها است که سعی میکنند آثارشان را از طریق تعاونی‌های هنرمندان یا گالری‌های کوچک بفروشند و یا هنر را کنار گذاشته‌اند. بسیاری از آنها تا سی‌سالگی با دنیای هنر حرفه‌ای خداحافظی میکنند و دانشجویان سال آخر یا فارغ‌التحصیلان مدرسه‌های هنری جایگزین آنها می‌شوند.
منابع:
تامپسون، دن (1398)، کوسه شکم پر 12 میلیون دلاری، اشکان زهرائی، تهران، نشر بیدگل، چاپ اول.
newyorker.com
artmarketmag.com
تصویر اول: پرتره Mona Lisa اثر لئوناردو داوینچی
تصویر دوم: پرتره Adele Bloch-Bauer I اثر گوستاو کلیمت
#بام_اقتصاد_هنر
دبیر: هژیر کهریزی
تصاویر:
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
شرکت نگاه روشن پارس حامی پشت‌بام
