“مُرَقَّع” با معنای اصلی “وصله‌دار”، در تاریخ هنر منطقه (با مرکزیت ایران)، به مجموعه‌هایی کتابچه مانند اطلاق می‌شود که آثار هنری مختلف؛ خصوصا آثار نگارگری و خطاطی را در کنار یکدیگر دارند. باید توجه داشت که این واژه، اصلا صفت مفعولی ثلاثی مزید در باب تفعیل (با اسم مصدر “ترقیع”) است. این صفت عربی، با همین معنی در فارسی دخیل شده است. به عنوان مثال، بیت زیر از “سعدی” قابل ذکر است:
من از این دلق مرقع به درآیم روزی
تا همه خلق بدانند که زناری هست
جایگزین فارسی برای این واژه اشتباهی بنیادی است
بعدها (احتمالا در اواخر قرن نهم هجری قمری) و در کنار این کارکرد، به صورت اسم و با معنای مورد نظر این گزارش نیز به کار گرفته شده است. همانطور که ذکر شد، “مُرَقَّع” با معنی “تکه‌دار”، صفت مفعولی ثلاثی مزید، با اسم مصدر “ترقیع” به معنی “وصله زدن” است که از ریشه سه‌تایی “رق‌ع” می‌آید. به نظر نگارنده و با توجه به کارکرد تاریخی این واژه، پیشنهاد جایگزین فارسی برای این واژه نسبتا پرکاربرد که بار معنایی ویژه‌ای نیز دارد، اشتباهی بنیادی است و بهتر است به همین صورت از آن استفاده کرد. به هر حال با توجه به کاربرد واژه “مُرَقَّع”، گروه “جُنگ نگاره‌ها” می‌تواند جایگزین احتمالی این واژه باشد.
#بام_واژه_شناسی
دبیر: فرهنگ پارسی‌کیا
گروه معماری کارند حامی شماره پنجم پشت‌بام
اخبار هنر‌های تجسمی را در پشت بام پیگیری کنید.
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
