کتاب هنر ایران – نوشته‌ی رابرت مرداک اسمیت – یکی از نخستین کتاب‌ها درباره‌ی تاریخ هنر ایران است که به تازگی از سوی کیانوش معتقدی به فارسی ترجمه و توسط نشر خط و طرح منتشر شده است.
این کتاب زمانی منتشر شده که هنوز واژه یا معادلی چون «هنر اسلامی» در مطالعات هنرهای خاورمیانه و ایران در جهان شکل نگرفته بود و این اثر با عنوانی تخصصی و با هدف شناسایی و تحلیل هنر ایران در دوران حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، خارج از ایران منتشر شده است.
اساس کار مرداک اسمیت در این کتاب، معرفی مجموعه آثاری بود که برای نخستین بار در غرفه‌ی ایران در موزه‌ی ساوت کنزینگتون (ویکتوریا و آلبرت لندن) به نمایش درآمده بود.
برای خرید این کتاب به لینک زیر مراجعه کنید
رابرت مرداک اسمیت (1900-1835م.)، رئیس اداره‌ی تلگراف ایران در فاصله‌ی سال‌های ۱۸88-۱۸63م، سرلشکر، باستان‌شناس و دیپلمات اسکاتلندی از جمله مهم‌ترین گردآورندگان آثار هنر ایران در انگلستان به‌شمار می‌آید. بخش بزرگی از آثار هنری ایران که در موزه‌های بریتانیا موجود است به همت شخص او به آنجا راه یافت.
اهمیت کار اسمیت در تاریخ‌نگاری هنر و ارائه طبقه‌بندی برای انواع صنایع و هنرهای ایرانی است که در نوع خود برای نخستین بار با روش‌مندی و دیدگاهی اختصاصی بر اساس یک کلکسیون خاص سامان یافته است. از طرفی تاثیر کار او را در تدوین این کتاب – بعنوان الگویی کارآمد در نگارش تاریخ هنر – را می‌توان در آثار ایران‌شناسان پس از او دهه‌ها بعد مشاهده کرد.
کتاب هنر ایران باوجود آنکه نزدیک به ۱۵۰ سال پیش نگارش یافته، اما توضیحات نگارنده درباره هر یک از صنایع و انواع هنرها در آن، به دلیل نثر روان و اشراف وی بر ویژگی‌های تکنیکی، تاحد زیادی برای مخاطب امروز نیز کارآمد و مفید است. به همین خاطر و بر اساس مدارک و مستندات ارائه شده در کتاب، امروز می‌توان بخش‌های مهمی از نکات مهم درباره تاریخ هنر ایران در دوره قاجار را در این کتاب مورد مطالعه قرار داد.
در این کتاب، علاوه بر وفاداری به استفاده از طرح‌ها (گراور‌ها)ی منتشرشده در اصل کتاب، سعی شده تا تعدادی تصویر رنگی متعلق به شاخص‌ترین آثار هنری موجود در کلکسیون موزه‌ی ویکتوریا و آلبرت لندن برای مطالعه‌ی علاقه‌مندان ارائه شده است.
همچنین دو مقاله در بخش ضمیمه کتاب از پژوهشگران برجسته جنیفر اسکرس و ایزابل گودیین ترجمه و منتشر شده که، در جهت شناخت بهتر زندگی و جایگاه نویسنده‌ی کتاب و اهمیت موضوعات مطرح شده و روش‌شناسی وی در این‌باره، نقش مهمی ایفا می‌کند.
کتاب هنر ایران در قطع رقعی، با تصاویر رنگی توسط کیانوش معتقدی ترجمه و از سوی نشر خط و طرح منتشر شده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
ایران به احتمال فراوان کشوری است که اعراب از آنجا هنرها را وام گرفتند و بعدها در اسپانیا و دیگر مناطق توسعه دادند. ایرانیان برخلاف آنها همواره هنردوست بوده و هستند. هنر بعد از هر گونه ناآرامی شدید سیاسی، طبعاً با افول مواجه شده، اما به مجرد آنکه دولت داخلی، مستقر، و صلح خارجی برقرار گشته، در شکل و هیأتی تازه سربرآورده است.
در بخشی دیگر از کتاب و در نوشته‌ای از هنری والیس در اهمیت کار مرداک اسمیت می خوانیم:
هرگز فراموش نخواهیم کرد که دانشجویان هنر ایران به شدت مدیون سرهنگ اسمیت هستند. این کشور مجموعه‌ی بزرگ آثار هنری ساوت کنزینگتون را مرهون سرعت عمل، توان و ذوق سلیم ایشان است. مجموعه‌ی مزبور که در سال 1876م. خریداری شده، هنوز درست در معرض دید گذاشته نشده است. تصویری غریب از بازی سرنوشت است که هنر سرزمین آفتاب را به اتاقک‌هایی تقلیل و تنزل داده که نور مستقیم خورشید هیچ‌گاه به آن وارد نمی‌شود. در آنجا کاشی‌ها و گلدان‌های لعابدار درخشان، [صرفاً] ته‌رنگ‌های تیره و چرک‌آلود یک دیوار خشتی یکنواخت را بازمی‌تابانند.
برای اطلاعات بیشتر به گفتگوی جاوید رمضانی با کیانوش معتقدی مراجعه فرمایید.
برای خواندن این گفتگو اینجا را کلیک کنید.
برای خرید این کتاب به لینک زیر مراجعه کنید
