روز جهانی زمین
بیش از نیم قرن از نخستین روز گرامیداشت زمین می‌گذرد و همچنان تخریب طبیعت و هر آنچه بر و در کره زمین هست، با سرعت ادامه دارد؛ درختان و دریاچه‌ها را می‌خشکانیم، تا مسیر و جای بیشتری برای ملک همایونی بیابیم، زمین را می‌شکافیم تا معادن و منابع بیشتری را تخلیه کنیم، بمب و موشک و توپ‌های بیشتری منفجر می‌کنیم تا قدرت نظامی خود را به رخ دیگران بکشیم و دیگران هم با همین زبان پاسخمان می‌دهند و سر آخر هم شعار انسان‌دوستی و طبیعت‌دوستی را تا فرط استفراغ تکرار می‌کنیم. سخن از روز زمین است؛ سیاره‌ای که همه ما روی آن زندگی می‌کنیم و در حالی که مدعی زیباترین شعارها هستیم، به بهانه‌های مختلف می‌زنیم و می‌گیریم و می‌بندیم و می‌کشیم. این همه را هم به آفریدگار کائنات نسبت می‌دهیم، مبادا که از غافله بهشتیان جا بمانیم.
بگذریم . . . امروز روز زمین بود.
بیش از نیم قرن از بیست و دوم آوریل 1970 می‌گذرد که یونسکو برای نخستین بار به صورت رسمی آن را روز گرامیداشت زمین دانست. در طول دهه‌ها در سراسر دنیا این روز را با برنامه‌های مختلفی درباره زمین و محیط زیست گرامی داشته‌اند. اکنون این امر شامل طیف گسترده‌ای از رویدادها است که در سطح جهانی توسط وب‌سایت روز زمین هماهنگ و اعلام می‌شود. این شبکه شامل یک میلیارد نفر در بیش از 193 کشور است. موضوع رسمی سال 2024 “سیاره در برابر پلاستیک” اعلام شده است. سال 2025 پنجاه و پنجمین سالگرد روز زمین خواهد بود.
در سال 1969 در کنفرانس یونسکو در سانفرانسیسکو، جان مک‌کانل، فعال صلح، روزی را برای گرامیداشت زمین و مفهوم صلح پیشنهاد کرد؛ بنا بود برای اولین بار در 21 مارس 1970، در اولین روز بهار در نیمکره شمالی برگزار شود. دلایل و مناسبات این روز اعتدال طبیعت بعداً در اعلامیه‌ای توسط مک‌کانل نوشته شد و با امضای دبیر کل سازمان ملل متحد، تصویب شد. یک ماه بعد، سناتور آمریکا، گیلورد نلسون، این پیشنهاد را مطرح کرد که در 22 آوریل 1970 یک آموزش سراسری درباره محیط زیست برگزار شود. او یک فعال جوان به نام دنیس هیز را مسئول هماهنگی این رویداد کرد. نلسون و هیز نام این رویداد را به “روز زمین” تغییر دادند. بسیاری از این امر استفاده کرده و مفهوم این روز را گسترده‌تر کرده و موضوع را فراتر از مسائل محیط زیست فراتر بردند و مجموعه‌ای از رویدادها و اعتراضات را در آمریکا رقم زدند؛ بیش از 20 میلیون نفر به خیابان‌ها ریختند و اولین روز زمین، بزرگترین اعتراض یک روزه در تاریخ بشریت باقی ماند. از گروه‌های مختلف فعالان کارگری تا فعالان حقوق زنان و فعالان محیط زیست در این رویداد اعتراضی شرکت داشتند.
هر چند که این رویداد همچنان برگزار می‌شود و این روز را هم مثل بسیاری از روزهای دیگر تبریک می‌گوییم، اما جالب است که تا کنون شعار این روز مثلا «زمین در برابر جنگ» یا زمین در برابر بمب» نبوده است. چنان که گفته شد، شعار امسال «سیاره در برابر پلاستیک» است؛ زیرا که تا کنون یکی از آسیب‌زاترین دستاوردهای بشر برای زمین پلاستیک بوده است. شاید باید شعار دیگری بیابیم و آن را عملی کنیم؛ مثلا «سیاره در برابر آدم‌ها»! نکته دیگر این که مثل بسیاری از رویدادهای جهانی دیگر، ایران سهمی در این جریان نداشته و ندارد.
بام تاریخ
زروان روح‌بخشان
