درباره عکس مشهور راجر فنتون
عکس راجر فنتون در سال 1855 از توپهای شلیک شده پراکنده در میدان نبرد، در جنگ کِریمه، یکی از اولین و مشهورترین تصاویر جنگ بوده و همچنین به عنوان اولین عکس دستکاری‌شده این شاخه عکاسی نیز شناخته می‌شود.
این عکس با نام “دره سایه مرگ” (Valley of the Shadow of Death)، صحنه‌ای از ویرانی با پراکنده شدن توپهای شلیک شده را نشان می‌دهد، که برخی در یک گودال و برخی در طول جاده افتاده‌اند. این ترکیب‌بندی جذاب، به نحوی است که به‌طور همزمان احساسات سنگین میانه جنگ و آرامش عجیب پس از جنگ را در مخاطب بر می‌انگیزد.
این تصویر معروف در واقع تنها عکس از این صحنه نیست؛ دو عکس، هر دو توسط فنتون، در همان روز، از همان موقعیت و از همان زاویه گرفته شده. تفاوت بین آن‌ها چیست؟ نسخه کمتر دیده شده دارای هیچ توپی در راه نیست، همگی در گودال هستند. از نظر بسیاری از افراد و نویسندگانی مثل سوزان سانتاگ و الریش کلر، عکس با توپهای روی جاده، تصویر دوم است و فنتون برای اثرگذاری بیشتر روی مخاطب،با جابه‌جایی توپ‌ها از مکان اصلی آن‌ها، از گودال به جاده، تصویر را مثل صحنه یک نمایش طراحی کرده است.
از زاویه‌ای دیگر و به این شکل می‌توان دید که شاید در ابتدا توپ‌ها روی جاده قرار داشته و برای هموار شدن مسیر توسط سربازان جابه‌جا شده باشند. بنابراین شاید فنتون که به دلیل محدودیت‌های ابزاری بسیار، در این بازه زمانی فرصت عکاسی از صحنه اصلی را نداشته، در نهایت پس از ثبت صحنه دستکاری شده توسط سربازان، شروع به چیدمان مجدد کرده و در نهایت صحنه اصلی را عکاسی کرده باشد.
در واقع “دره سایه مرگ” فنتون زمانی تولید شد که می‌توان ادعا کرد، چنین دستکاری‌هایی به خودی خود یکی از ویژگی‌های عملی رسانه عکاسی بودند، رسانه‌ای که در اوایل تاریخ خود تلاش می‌کرد تا بسیار به نقاشی نزدیک باشد. آیا می‌توان آن چیزی را که به عنوان عکسی دستکاری‌شده نادرست دانسته می‌شود، به عنوان کار صحیح در محدودیت‌های فراوان فنتون برای تولید عکسی معتبر و مستند دید؟ یا آن که تصویر دستکاری شده، ترسیم واقعی‌تری از مشکلات جنگ است که فنتون و تجهیزات بزرگش نمی‌توانستند به طور کامل و در بازه زمانی درست در آن غرق شوند.
بام عکاسی
محسن حسین‌خانی
