چیزهای بی‌فایده
به بهانه زادروز کریستو
کریستو ولادیمیروف جاواچف، هنرمند بلغارستانی، متولد سیزدهم ژوئن ۱۹۳۵، در شهر گابرُوو است. او در سال ۱۹۵۷ بلغارستان را ترک کرد و ابتدا به پراگ چکسلواکی و سپس به وینِ اتریش گریخت و بعد از آن به ژنو سوییس رفت. در ۱۹۵۸ به پاریس رفت و در آن‌جا با ژان کلود دنات دُ گیلبون آشنا شد؛ کسی که نه تنها همسر او، بلکه زوج هنری وی شد. از این رو نمی‌توان از هر یک از این دو هنرمند به تنهایی سخن گفت. این زوج هنری به چیدمان‌های بی‌نظیر زیست محیطی معروف بودند. آن‌ها بیشتر به‌خاطر بسته‌بندی معماری و عناصر طبیعی در پارچه، در ذهن مردم مانده‌اند؛ پروژه‌هایی که اغلب در مقیاس بسیار بزرگ، در فضای باز شکل می‌گرفت و از مرزهای سنتی نقاشی،پیکرسازی و معماری فراتر می‌رفت.
از انقلاب بلغارستان تا ثبت نام در آکادمی هنرهای زیبا وین
کریستو با تشویق مادرش که دبیر آکادمی عالی هنر صوفیه بود، از شش سالگی در کلاس‌های نقاشی شرکت کرد. بین سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۶ در آکادمی ملی هنر صوفیه متاثر از رویکرد رئالیسم سوسیالیستی تحصیل کرد که وی را از هنر مدرن غرب دور می‌کرد. او دوره‌‌های طراحی، نقاشی، پیکرسازی و معماری را گذارند. در پاییز سال ۱۹۵۶ در پراگ، نخستین‌بار آثاری از پیکاسو و میرو را دید و شروع به جست‌وجو و مطالعه در شهر کرد و در نتیجه ده‌ها نقاشی با مداد و روغن روی کاغذ به وجود آورد. هنگامی که انقلاب بلغارستان آغاز شد، کریستو تصمیم گرفت به کشورش بازنگردد و برای جلوگیری از اعزام به اردوگاه پناهندگان، در آکادمی هنرهای زیبا وین ثبت‌نام کرد.
دیدن آثاری از هنرمندهای آوانگارد آمریکایی برای اولین‌بار هم‌زمان با استفاده‌ی کریستو از اشیای دورریخته شده و پارچه
در سال ۱۹۵۸ برای نمایشگاه بین المللی به بروکسل رفت؛ جایی که برای اولین‌بار آثاری از هنرمندهای آوانگارد آمریکایی را دید. در همان زمان استودیوی کریستو در حال پر شدن از وسایل ارزان‌قیمت یا رایگان مثل جعبه، قوطی، اشیای دورریخته شده و پارچه می‌‌شد؛ چیزهایی که ایده کارهای او در آینده را شکل می‌داد. او در زمانی حدود شصت سال، حتی پس از مرگ ژان کلود، پروژه‌های هنری متعددی را به انجام رساند که هیچ‌کدام ماندگار نبودند و از مستندات آن‌ها نمایشگاه‌های زیادی برگزار شد. هر یک از این دو با پروازهای متفاوتی سفر می‌کردند تا در صورت سانحه هوایی، یکی زنده بماند و به کار ادامه دهد. یکی از نکات مهم در روند کاری آن‌ها بحث مدیریت است که اغلب بر عهده ژان کلود بود.
«ما چیزهایی می‌سازیم که هیچ فایده‌ای ندارند، تنها شاید دیدنشان لذت‌بخش باشد.»
مهم‌ترین پروژه‌های این زوج، مجموعه بسته‌بندی‌ها هستند که در آن‌ها اشیای گوناگونی را، از موتورسیکلت تا ساختمان‌های بزرگ، بسته‌بندی و ارائه می‌کردند. آن‌ها می‌گفتند: «ما چیزهایی می‌سازیم که هیچ فایده‌ای ندارند، تنها شاید دیدنشان لذت‌بخش باشد.» فرایند ساخت بیشتر کارهایشان از نظر فنی، مذاکره سیاسی، مجوزهای محیط زیستی و رضایت افکار عمومی سال‌ها زمان می‌برد. این زوج از دریافت کمک هزینه، کمک‌های مالی یا پول‌های عمومی خودداری می‌کردند و از طریق فروش دیگر آثار هنری خود هزینه‌های کارشان را تامین می‌کردند.
ژان کلود هجدهم نوامبر سال ۲۰۰۹ و کریستو در آخرین روز ماه می 2020 درگذشت. این زوج هنری که در طول زندگی خود در کشورهای مختلف، فضاهای متنوعی را بسته‌بندی کردند. با وجود مرگ هر دو، جدیدترین کار موقت آن‌ها که بسته‌بندی طاق پیروزی پاریس است، در سپتامبر امسال در معرض دید همگان قرار خواهد گرفت. از پرژه‌های مهم این هنرمند می‌توان به بسته‌بندی پارلمان آلمان (۱۹۹۵)، جزایر محصور در فلوریدای آمریکا (۱۹۸۳-۱۹۸۰)، مقبره مصر باستان، لندن (۲۰۱۸-۲۰۱۶)، اسکله‌های شناور در شما ایتالیا (۲۰۱۶-۲۰۱۴) اشاره کرد.
#بام_پیکرسازی
نویسنده: فاطمه صفرپور
تصاویر:
