هانیبال الخاص (1309 کرمانشاه/ 1389 کالیفرنیا) نقاش، مدرس و نویسنده ایرانی بود. وی از هنرمندان جریان هنر نوگرای ایران محسوب می‌شود.
زندگینامه کوتاه:
هانیبال الخاص در خانواده آشوری به‌دنیا آمد و پس از آموزش هنر نزد جعفر پتگر به آمریکا رفت (1339).
او به مدت سه سال در دانشگاه لایولا، شیکاگو به تحصیل فلسفه و ریاضیات پرداخت.
سپس در انستیتو هنر شیکاگو به تحصیل فلسفه و ریاضیات پرداخت. وی در انستیتو هنر شیکاگو مدرک کارشناسی (1336) و کارشناسی ارشد گرفت (1338).
دامنه فعالیت‌های الخاص
الخاص پس از بازگشت به ایران، مجموعه‌هایی از آثارش را در انجمن ایران و آمریکا و موزه رضا عباسی به نمایش گذاشت (1338) و بعدها در هنرستان هنرهای زیبای تهران، تدریس کرد (1339-1342).
وی در سال 1340 گالری گیل‌گمش را تاسیس کرد و آثارش در سومین بینال تهران شرکت داده شد (1341).
او به آمریکا رفت و در کالج مونتسلو (ایلی‌نویز) به تدریس پرداخت (1343-1348).
هانیبال الخاص تدریس را در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران ادامه داد (1351-1359).
اوایل دهه 50 شمسی در روزنامه کیهان نقد هنری می‌نوشت وی مجموعه‌ای از این نقدها، خاطرات و دیگر نوشته‌هایش را در کتابی سه جلدی با عنوان بی‌پرده با آفتاب منتشر کرد.
الخاص طی سالهای پس از انقلاب، بین ایران و آمریکا در رفت و آمد بود، با شور و شوق به تدریس می‌پرداخت و غالبا در کارنماهای جمعی شاگردانش شرکت می‌کرد. بزرگداشتی به مناسبت پنجاه سال فعالیت هنری او در موزه آزادی تهران برگزار شد (1376).
در ششمین دوسالانه نقاشی معاصر ایران، به سبب عمری سرشار از تلاش و کوشش و خلاقیت مورد تجلیل قرار گرفت (1382). چندی پس از کارنمای انفرادی به مناسبت هشتاد سالگی‌اش در خانه هنرمندان ایران برای معالجه به کالیفرنیا رفت و آنجا دیده از جهان فروبست (1389).
الخاص به نقاشی محتوا محور اعتقاد داشت و همواره نوعی اکسپرسیونیسم روایی با مضمون‌های اساطیری، مذهبی و اجتماعی در کارهایش دیده می‌شد.
وی آغازگر طراحی فیگوراتیو در نقاشی نوگراست و یکی از تاثیرگذارترین نقاشان و مدرسان هنری برجریان هنر معاصر نقاشی ایران بود.
نقاشی‌های فیگوراتیو هانیبال الخاص بخش مهمی از تجربیات هنر مدرن ایران را شکل می‌دهد.
این هنرمند آشوری‌تبار، در طول زندگی هنری خود به خوبی توانست روایتگری هنر ایرانی را با تمثیل‌های اسطوره‌ای درآمیزد و با بهره‌گیری از فضاسازی‌های اکسپرسیونیسم مارک شاگال، سبکی را شکل دهد که کاملاً شخصی و در عین حال ایرانی و مدرن است.
اسطوره‌های کهن، نقش‌برجسته‌های آشوری و هخامنشی، شمایل‌های مسیحی، دیوارنگاره‌های استادان مکزیکی و نقاشی گوگن الهام‌بخش او بودند.
به ادبیات بویژه شعر نو بسیار علاقه داشت و شماری از نقاشی‌های را بر اساس اشعار نیما، شاملو، فروغ و دیگران خلق کرد.
نمایشگاه‌های مهم:
همکاری با گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان :
هانیبال الخاص از مدعوین گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان بود که در نمایشگاه “گنج و گستره 2” به همراه این گروه شرکت کرد.
هانیبال الخاص ضمن برگزاری بیش از ۱۰۰ نمایشگاه انفرادی و بیش از ۲۰۰ نمایشگاه گروهی در ایران، اروپا، کانادا، آمریکا و استرالیا داشت که، در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره خواهد شد.
برخی از نمایشگاه‌های انفردی:
نمایشگاه انفرادی: انجمن ایران و آمریکا سال 1338
نمایشگاه انفرادی: موزه رضاعباسی تهران سال 1339
نمایشگاه انفرادی: گالری گیل‌گمش تهران سالهای 1340-1341
نمایشگاه انفرادی: گالری ژازه تهران سال 1341
نمایشگاه انفرادی: گالری سیحون تهران سال 1349
نمایشگاه انفرادی: گالری هنر تهران سالهای 1350-1351
نمایشگاه انفرادی: تالار ایران (تالار قندریز) تهران سال 1352
نمایشگاه انفرادی: گالری شیخ تهران سالهای 1353-1354
نمایشگاه انفرادی: انجمن آشوری‌های تهران سال 1358
نمایشگاه انفرادی: انجمن آشوری‌های آمریکا، کالیفرنیا سال 1365
نمایشگاه انفرادی: گالری حوریان اوکلند، کالیفرنیا سال 1366
نمایشگاه انفرادی: گالری حوریان سانفرانسیسکو، کالیفرنیا سال 1367
نمایشگاه انفرادی: نمایش آثار در دانشگاه لایولا شیکاگو، ایلینوی سال 1370
نمایشگاه انفرادی: گالری سیجون تهران سال 1371
نمایشگاه انفرادی: موزه هنرهای معاصر سال 1374
نمایشگاه انفرادی: گالری افرند تهران سالهای 1372-1373
نمایشگاه انفرادی: “صد عدد آبرنگ” (تقدیم به حقوق زنان) سال 1374
نمایشگاه انفرادی: “زیگورات‌های عشق” سن‌خوزه، کالیفرنیا سال 1375
نمایشگاه انفرادی: “پنجاه سال نقاشی از نیما پدر شعر نو ایران” گالری الهیه تهران سال 1378
نمایشگاه انفرادی: “پنجاه سال نقاشی” گالری بامداد تهران سال 1378
نمایشگاه انفرادی: موزه جانیک اینچت هلند سال 1379
نمایشگاه انفرادی: نمایش آثار در کالج ولکس هاشکول آلمان سال 1379
نمایشگاه انفرادی: نمایش آثار در هانوفر آلمان سال 1379
نمایشگاه انفرادی: ویزبادن آلمان سال 1379
نمایشگاه انفرادی: “نمایشگاه مجسمه تقدیم به منطق‌الطیر عطار” در گالری الهه تهران سال 1382
برخی از نمایشگاه‌های گروهی:
نمایشگاه گروهی: نمایشگاه سالانه شیکاگو، ایلینوی سال 1337
نمایشگاه گروهی: شرکت در بینال تهران سال 1339
نمایشگاه گروهی: دانشگاه تهران سال 1358
نمایشگاه گروهی: حسینیه ارشاد سال 1358
نمایشگاه گروهی: نمایشگاه دو نفره با نیلوفر قادری‌نژاد در گالری افرند تهران سال 1372
نمایشگاه گروهی: نمایش آثار به همراه شاگردانش در گالری افرند تهران سال 1377
تصاویر:
