تهران در هنر نقاشی از قاجار تا معاصر، پژوهش و نگارش از سید امیر سقراطی
این کتاب مقدمه ای است بر خواندن تصویر تهران و آغاز و دیباچه ای است بر شناخت نقاشی تهران و مرجع تصویری کوچکی از سیر تحول زیست اجتماعی و شهری در این شهر پر از خاطره و مخاطره، از زمان پایتخت شدن تاکنون.
کتابی که به طور موجز و مختصر به هنر نقاشی از گذشته تا معاصر می پردازد که در آن تصاویر تهران از منظر نقاشان ایرانی و خارجی بررسی و روایت می شود.
پژوهش و نگارش از سید امیر سقراطی
برای درک درست از بررسی تاریخ نقاشی تهران باید با سه تاریخ مهم مواجه شد.
ابتدا تاریخ پایتختی تهران، سپس تاریخ اختراع دوربین عکاسی و بعد ورود دوربین عکاسی به ایران.
چون تهران 40 سال قبل از ثبت اولین عکس جهان به پایتختی انتخاب شد و پیش از این تاریخ تصاویری که از تهران برجا مانده نقاشی ها و طراحی هایی است که در خلال 56 سال (از اعلام پایتختی تهران تا ورود دوربین به ایران) خلق شده اند.
بنابراین این تصاویر ارزش بسیاری برای شناخت شهر تهران و ساکنانش اعم از معماری، بافت شهری، نحوه پوشش مردمان، نوع مشاغل، شکل کسب و کار، آداب، رسوم و رفتار دارد.
تهران در دوره قاجاریه به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد.
بنابراین مبنای دیدن و خواندن تهران در این کتاب، از شروع پایتختی تهران در تاریخ 1165 خورشیدی است. اولین تصاویر تهران، پیش از تولد عکاسی در نقاشی ثبت شده اند.
برخی از این تصاویر در آثار شرق شناسان و یا بازرگانان و سفیران دولت های غربی گرد آمده است.
برخی از معماری، ابنیه قدیمی و مشاغلی که در نقاشی و طراحی این شرق شناسان حفظ و ثبت شده دیگر وجود ندارد و همگی از بین رفته است.
در 1842 میلادی (برابر با 1221 شمسی) یعنی سه سال پس از اختراع و تکمیل دوربین عکاسی، این ابزار تصویربرداری توسط یک دیپلمات روس در دوره محمدشاه قاجار وارد ایران شده و به شاه هدیه می شود.
اگر چه فاصله اختراع و تکمیل دوربین عکاسی تا ورود دوربین به تهران بسیار کم است، اما نقاشی هایی که قبل و بعد از این تاریخ کشیده شده اند مرجع بصری مناسب برای قضاوت ما درباره زمانۀ پر فراز و نشیب قاجار است.
این کتاب 237 نقاشی و طراحی از 234 سال پایتختی تهران از هنرمندان خارجی و ایرانی ارایه می کند.
هنرمندان ایرانی این کتاب عبارتند از :
مهرعلی، صنیع الملک، محمد الاصفهانی، محمدحسن افشار لال باشی، عباسقلی، میرزا عبدالغفار اصفهانی، ستار تبریزی، میرزا حسن، میرزا علیقلی خویی، میرزا عباس نقاش، محمود خان ملک الشعرا، میرزا مهدی مصورالملک، اسماعیل جلایر، مهدی تائب، حسین الموسوی، حسن محمدزاده، کمال الملک، محسن سهیلی خوانساری، حسنعلی وزیری، جعفر پتگر، میرمصور ارژنگی، رسام ارژنگی، میشا شهبازیان، محمود جوادی پور، محسن وزیری مقدم، سیدعبدالله عامری الحسینی، احمد اسفندیاری، منیر فرمانفرمائیان، حسین محجوبی، ژ- ابرامیان، فرج الله رخشایی، سرکیس زاکاریانس، رضا بانگیز، پرویز کلانتری، منوشان اعظم زنگنه، ژازه تباتبایی، ادوارد سیمونیان، محمد مدبر، حسین قولر آقاسی، رضا صمیمی، هوشنگ سیحون، علی کریمی، بیوک احمری، رامونا داربین، هانیبال الخاص، منوچهر صفرزاده، ایوب امدادیان و…
نیلوفر قادری نژاد، مسعود سعدالدین، آراپیک باغداساریان، نصرت الله مسلمیان، رضا حرم پناهی، ثمیلا امیرابراهیمی، شهاب موسویزاده، ابراهیم مقبلی، پرویز حبیب پور، مرتضی کاتوزیان، محمدعلی ترقی جاه، حسین خسروجردی، ایرج اسکندری، عبدالحمید قدیریان، حبیب الله صادقی، مصطفی گودرزی، کاظم چلیپا، علی خسروی، محمد ناصریپور، احمد خلیلی، عباس بلوکیفر، محمد حمیدی، منوچهر معتبر، شهره مهران، رسول سلطانی، جمال خرمی نژاد، علی نصیر، مهدی فرهادیان ، محمد اسکندری، جواد مدرسی، بهنام کامرانی، قاسم حاجی زاده، ارسیا مقدم، کیان وطن، حسین تمجید، مهرداد محبعلی، خسرو خسروی، معصومه مظفری، سمانه مطلبی، امید حلاج، احمد مرشدلو، حسین سلطانی، طاهر پورحیدری، رامین حفیظی، مصطفی دره باغی، راشین قربی، مانی غلامی، نجوا عرفانی، عیسی جباری، سعید رفعی منفرد، ژیلا کامیاب، علی گلباز، حسن نوزادیان
