فمینیسم و طراحی
در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ قرن بیستم، با ظهور و اوج‌گیری جنبش‌های اجتماعی در آمریکا و اروپا، موج دوم جنبش فمینیسم شکل گرفت. فمینیسم در این دوران دیگر محصول تجارب یکسان و دلبستگی‌ها و دغدغه‌های عادی زندگی زنان نبود، بلکه به صف‌آرایی زنان در قالب جنبش سیاسی در پی اهداف مشخص تبدیل شد. به زعم بسیاری از مورخان درک صحیح‌تر این جنبش تنها از دریچه تاریخ هنر فمینیست میسر است.تا نیمه‌های دهه ۱۹۶۰ آثار هنرمندان زن نه تنها تفاوت چندانی از نظر فرم و رسانه با همتایان مرد نداشت، بلکه در فضای رقابت در عرصه مردسالارانه هنر، جنسیت‌زدایی می‌شد. لیندا ناکلین مورخ و منتقد، دلیل دیده نشدن هنرمندان زن را تبعیض در آموزش و عدم شناخت هنرمندان زن به دلیل اتخاذ روش‌های نادرست در دیدن و تعریف هنر توسط مورخان هنری تا آن زمان می‌داند.
موج دوم جنبش فمینیسم و هنر فمینیستی
به نوعی هنر فمینیستی حاصل موج دوم این جنبش است، که به سبب رشد اقتصادی، ظهور اندیشه‌های انتقادی و رفاه عمومی پس از جنگ، دوران تازه‌ای را برای ورود زنان به عرصه هنر به‌وجود آورد.در آثار هنرمندان فمینیست در دهه ۱۹۶۰، گرایش فزاینده‌‍‌ای به کاربرد امکانات و رسانه‌های جدید دیده می‌شود. گرچه تمرکز هنرمندان فمینیست بیشتر بر عکاسی، فیلم، اجرا و هنر تنانه بود، اما در این مقطع در عرصه طراحی و گرافیک نیز شاهد ایجاد تحولات و جریان‌هایی هستیم که دقت بیشتر در آنها ما را به اهمیت بررسی آن از منظر نظریات فمینیستی رهنمون می‌شود.
آیا در عرصه طراحی می‌توان قائل به زیبایی‌شناسی انحصاری زنانه بود؟
از این زمان و با حضور زنان در عرصه طراحی، به نوعی به باز‌اندیشی فضای فرهنگی و هنری و ایجاد راهکارهای تجاری جدید در آثار طراحی گرافیک می‌انجامد. اما آن‌چه در شناخت بهتر فضای طراحی این دوره، بیش از بررسی آثار طراحان زن راه‌گشا است، جست‌وجوی پاسخ پرسش‌هایی است که مورخان هنر هم با آن دست به گریبان هستند. آیا در عرصه طراحی می‌توان قائل به زیبایی‌شناسی انحصاری زنانه بود؟ آیا آثار طراحان زن خصایص ذاتی و معیّنی در طول زمان داشته و یا متاثر از شرایط پیرامونی بوده است؟ آیا تمیز دادن طراحی زنان از مردان با توجه به نگره‌های فمینیستی امکان‌پذیر است؟
منابع:
– آرچر، مایکل، (۱۳۸۸)، هنر بعد از ۱۹۶۰، ت: کتایون یوسفی، تهران: حرفه هنرمند.
– تانگ، رزمری، (۱۳۸۷)، درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی، ت: منیژه نجم عراقی منیژه، تهران: نی.
– کشمیرشکن، حمید، (۱۳۹۶)، درآمدی بر نظریه و اندیشه انتقادی در تاریخ هنر، تهران: چشمه.
– مگز، فیلیپ بی. (۱۳۸۴)، تاریخ طراحی گرافیک، ت: ناهید اعظم فراست و غلامحسین فتح اله نوری، تهران: سمت.
تصاویر: آثاری از
1- Jessica Walsh
2- Paula Scher
3- April Greiman
4- Louise Fili
#بام_گرافیک
دبیر: محمد شمس
نویسنده: بهنام باقری
تصاویر:
گروه معماری کارند حامی شماره پنجم پشت‌بام
اخبار هنرهای تجسمی را در پشت بام پیگیری کنید.
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
