زنی که در لباس آبی نامه می‌خواند اثر یوهانس فرمیر Johannes Vermeer
شاهکار هنری رمزآلود فرمیر از زنی که آبی پوشیده،
متعلق به روز‌های طلایی تاریخ هنری هلند است. نامه
نوشتن و نامه خواندن، قرن‌ها موضوع مورد توجه هنرمندان
بوده، اما یوهانس فرمیر به طور مشخصی به این موقعیت
توجه نشان داده است. هر ۳۵ اثر از وی در این باره، با
سکوت سردی پر شده‌اند که به او لقب «مرد مرموز دلفت»
را داد.
قطعاً چیزی که آثار یوهانس فرمیر را خیره‌کننده می‌سازد،
معمای نامه‌هاست. در این صحنه نیز، زنی که در لباس آبی
نامه می‌خواند، به عنوان اوج این رمزآلودی شناخته می‌شود.
در این اثر، زنی در حال نامه خواندن ایستاده است. او نامه
را نزدیک بدنش نگه داشته، گویی که مسحور کلمات شده
باشد. به نظر می‌رسد که با سرعت از جایش بلند شده
است. لباسش، لباس خواب است، پس احتمالاً به تازگی
بیدار شده است. پنجره‌ای نامعلوم نور ملایمی روی تصویرش
می‌اندازد و اتاق، اتاق ساده‌ای است.
سه چیز که در مورد شاهکار فرمیر نمی‌دانستید:
1-نقشه‌ای پر از معنی
به علت شهرت انکار‌ناپذیر فرمیر در دنیای امروز، تمام
جزئیات آثارش به دقت مورد بررسی قرار گرفته است.
نقشه‌های تزئینی در دیزاین‌های داخلی هلندی قرن ۱۷،
برای زیبا‌سازی پرطرفدار بوده‌اند و در نقاشی‌ها برای
اضافه کردن جزئیات به کار می‌رفتند. اما فرمیر نقشه‌ها
را با وسواس و دقت خاصی استفاده می‌کرد.
اسکن‌های ایکس-ری نشان می‌دهند که او حتی نقشه
را به مقدار کمی در تصویر حرکت داده تا توازن را در نقاشی
برقرار کند.
این نقشه، در یکی از کار‌های قبلی فرمیر (مأمور و دختر
خندان، ۱۶۵۷) نیز به چشم می‌خورد و به عنوان نقشه‌ای
واقعی و گران‌قیمت شناخته شده است.
چیزی که در این اثر با‌معناست، این است که فرمیر از
رنگ‌های خاموشی برای نقشه استفاده کرده تا با مو‌های
زن هم‌رنگ شود. خطوط پیچ‌خورده و نا‌منظم روی نقشه،
می‌تواند بازتاب افکار و احساسات پریشان زن بعد از
خواندن نامه باشد.
2- قرض فرمیر
با اینکه نقاشی‌های فرمیر ممکن است شبیه
عکس‌هایی سر‌سری گرفته شده از اتفاقات روزمره
به نظر برسند، اما کاملاً برنامه‌ریزی شده‌اند. برعکس
دیگر نقاشان، فرمیر برای پیدا کردن موقعیت نقاشی،
ماجراجویی نمی‌کرد؛ بلکه صحنه‌هایی طراحی شده
می‌چید تا رویشان کار کند.
وی ایده‌هایش را از نقاش هلندی، گرارد تر بورچ، قرض
گرفته بود. گرارد اولین کسی بود که از زن‌های غرق شده
در افکارشان، نقاشی می‌کشید، چیزی که فرمیر امروزه
به آن شهرت دارد.
محققی که به آثار فرمیر پرداخته، می‌گوید:«واضح است
که بدون تر بورچ، فرمیری وجود نمی‌داشت.»
3-زنی بدون سایه
با توجه به سبک غیرطبیعی فرمیر برای کشیدن نور و سایه‌ها
در آثارش، محققان بر این باورند که در این اثر نیز، از روش‌های
خاصی برای کشیدن سایه‌ها استفاده کرده است.
وی نه تنها جزئیات را به حداقل رسانده، بلکه آنقدی پیش‌رفته
که سایه‌ی زن را به کلی از تصویر حذف کرده است. اگر با دقت
نگاه کنیم، می‌بینیم که صندلی‌ها و گیره‌های قرمز نگهدارنده‌ی
نقشه، هر دو سایه خودشان را دارند.
با حذف سایه، فرمیر این تصویر را القا می‌کند که زن وسط
نقاشی، در ابدیت گیر افتاده و برای همیشه شیفته‌ی نامه
باقی خواهند ماند.
از آثار دیگر معروف یوهانس فرمیر “دختری با گوشواره مروارید”، “پرتره بانوی جوان” و “خود‌نگاره یوهانس فرمیر” است.
اخبار هنرهای تجسمی را در پشت بام پیگیری کنید.
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
