امسال ۱۷۸ سال از روزی که اولین عکس در ایران گرفته شد، گذشت. در فاصله آن روز پاییزی آذر ماه ۱۲۲۱ تا ۱۲۸۵ عکاسی از دربار به میان مردم رسید .نشریات مختلف به معرفی عکاسی می پرداختند و و گاهی عکسی را هم با تکنیک لیتوگرافی چاپ میکردند . مجله آزاد که طبق تعریف خودش «جریده‌ایست مصور که هفته‌ای یک بار طبع و توزیع میشود» در شماره چهارم خود در صفحه اول نوشته‌ای تحت عنوان عکاسی به تاریخ ۲۵ محرم‌الحرام ۱۳۲۵ (۱۸ اسفند ۱۲۸۵ ه .ش) به چاپ رسانیده و جزییاتی از روش عکاسی در آن تاریخ را برای خوانندگان خود توضیح داده است . نویسنده این مقاله مشخص نیست . از یک طرف در متن به روزنامه معارف اشاره میشود و از طرفی به این که در ستون آخر مجله چاپ شود . از قرار معلوم این متن رسیده یکی از خوانندگان است و با نثری جذاب و شگفت انگیز به تعریف از علم عکاسی پرداخته. به لحاظ ارزش تاریخی و نوع روایت این متن جهت آشنایی با سیر تطور عکاسی در ایران برای اولین بار در وب سایت پشت بام منتشر میشود .
عکاسی
لهذا نتایج حسنه و فرایع مستحسنه در این اندک زمان بعرصه بروز رسیده . از آنجمله بازشدن مدارس متعدده بطرز جدید و تبدیل بعضی از مکاتب قدیم بوضع جدید و زیاد شدن روزنامه علمی و ادبی و غیره در ایران و آزادی قلم نکته سنجان و روزنامه نگاران بدین عصر گرجان فشانم رواست لهذا در نمره …. روزنامه مبارک معارف که از کواکب تازه طلوع است که از افق آسیا طالع گشته است دیدم که از علم و عمل مطلا و مفضّض کاری که در اکثر ظروف و اسباب و غیره لازم است مرقوم فرموده بودند این قلیل البضاعه هم خواست که شمه از علم شریف عکاسی و لوازم آن برشته تحریر آورده تقدیم حضور مبارک نماید اگر لیاقت طبع در روزنامه مبارکه داشته باشد در ستون آخری جا بدهند تا مطبوعات پخته ستونهای اولین عذرخواه تحریرات خامه این بنده گردد . فن جمیل عکاسی در سال هزار و هشتصد و بیست و نه مسیحی که مطابق میشود با سال هزارو دویست و چهل و نه هجری کشف گردیده . کاشفان نیلپس و داگر نامان فرانسه بوده در اول کار در روی صفحه‌های فلزی مجّلا شده درست میکردند چون اول کار بوده آن عمل چند فقره عیب داشت . اولاّ آنعکس ثابت نبوده فرار بود بمحض تاثیر هوا بدون محفظه بلوری عکس محو و زایل میشد . ثانیاً در هر انعکاس یکفرد عکس بدست می آمد تعدد ممکن نبود تا اینکه بسعی و اهتمام فیزیکیان ممتحن تغییر وضع داده با کلودیون درست میکردند انهم کاری بود بسیار مشکل و خالی از نظافت میبایست یکنفر عکاس اقلاً چهار پنج سال از برای تکمیل فن عکاسی از عمر عزیز خود صرف نماید و بازرسم صحیحی باین خوبیها که هست بدست نمی‌آید تا اینکه همت بلند پیروان این علم باین هم راضی نشده پیش رفتن آغازیدند .
متن کامل مقاله و کل مجله در اینجا قابل دانلود و مطالعه است .
برای مطالعه و دیدن آرشیو اسناد پژوهشی پشت‌بام به لینک زیر مراجعه کنید.
