ریخت‌شناسی لوگو بانک های ایران (قبل از انقلاب)

ریخت‌شناسی لوگوهای بانک های ایران (قبل از انقلاب)

بررسی لوگو بانک ها قبل از انقلاب به کوشش مرتضا آکوچکیان *

_________________________________________

بانک ایران و انگلیس

طراح:ناشناس
بانک ایران و انگلیس در سال ۱۲۷۸(دوره ناصرالدین شاه قاجار) در ایران تاسیس شد و تا سال ۱۳۵۷ فعالیت داشت.
پس از انقلاب در بانک تجارت ادغام شد. معلوم نیست این لوگو همان زمان تاسیس(دوره قاجار) طراحی شده یا بعدتر که تعداد بانک ها بیشتر می‌شوند و اینکه طراح آن ایرانی بوده یا خارجی؟

_________________________________________________

بانک ملی ایران / ۱۳۰۷

طراح:ناشناس
پس از انقلاب ۵۷، نقش نبرد شهریار و شیر در مرکز لوگو به نشان جمهوری اسلامی تغییر کرد.

شعار بانک ملی « هرجا سخن از اعتماد است نام بانک ملی ایران می درخشد» بود.
در دو پرونده ی جنجالی فساد اقتصادی، یعنی پرونده اختلاس سه هزار میلیاردی، نام محمودرضاخاوری مدیرعامل وقت بانک ملی و در پرونده المکاسب، نام اسدالله میراصلانی، مدیر عامل وقت دیگر بانک ملی به عنوان متهم ردیف اول می درخشد.

________________________________________________

بانک رهنی ایران ،۱۳۱۷

طراح:ناشناس
در سال ۱۳۱۷ وزارت دارایی، لایحه تاسیس بانک رهنی را به عنوان بانک تخصصی در امور مسکن و ساختمان و سومین بانک ایرانی به تصویب مجلس شورای ملی رساند.
وظیفه اصلی بانک، اعطای تسهیلات مسکن، در قبال رهن اموال غیرمنقول با هدف خرید، احداث، تعمیر و تکمیل ساختمان و همچنین اعطای اعتبار به شرکت‌های ساختمانی بود.
فعالیت‌های این بانک درزمینه خانه سازی انبوه از سال ۱۳۲۳ تا ۱۳۵۷چشمگیربود.
پس از انقلاب با ملی اعلام شدن بانک ها، بانک رهنی در بانک مسکن ادغام شد.
بانک مسکن با ادغام بانک رهنی ایران،بانک ساختمان، بانک شرکت سرمایه‌گذاری‌ ساختمانی ایران، موسسه پس انداز و وام اکباتان، بانک پاسارگاد و شرکت پس‌انداز وام مسکن کوروش تاسیس شد.

______________________________________________

بانک تهران / ۱۳۳۲

طراح:ناشناس
بانک تهران در دوم خرداد ماه ۱۳۳۲ و در دولت دوم محمد مصدق آغاز به کار کرد.
این نخستین بانک ایرانی بود که کارت اعتباری را در ایران صادر کرد.
در سال ۱۳۵۸ و به دستور شورای انقلاب، بانک‌های تهران، داریوش، بین‌المللی ایران، عمران، بیمه ایران، ایران و عرب، پارس، اعتبارات تعاونی و توزیع، تجارت خارجی و فرهنگیان در هم ادغام شده و بانک ملت را تشکیل دادند.

_____________________________________________

شرکت پس انداز و وام مسکن کورش بزرگ / ۱۳۵۰

طراح:ناشناس
شرکت های پس انداز و وام مسکن پس ازتصویب قانون تشویق پس انداز مسکن درتاریخ دهم تیرماه ۱۳۴۶ توسط هیات وزیران در حوزه فعالیت های بانکی وارد شدند.
بانک رهنی ایران در اجرای این قانون به منظور جذب سپرده های بخش خصوصی و پرداخت وام های بلند مدت مسکن ، طرح تأسیس شرکت های پس انداز و وام مسکن را ارائه داد. اولین تجربه بانک رهنی ایران دراین زمینه ، تأسیس شرکت پس انداز و وام مسکن کورش تهران در مهرماه ۱۳۵۰ بود.

_______________________________________________

بانک داریوش / ۱۳۵۲

طراح:ناشناس
این بانک با مشارکت چند موسسه صنعتی، بانک خصوصی و چند بانک خارجی تاسیس شده بود.یکی از موسسین،جعفر اخوان (رییس هیئت مدیره شرکت سهامی جیپ ایران) بود. پس از انقلاب۵۷، بانک داریوش به همراه چند بانک خصوصی دیگر در بانک ملت ادغام شدند.

_______________________________________________

بانک تجارتی ایران و هلند / ۱۳۳۷

طراح:ناشناس
این بانک که دفتر مرکزی آن در خیابان سعدی تهران بود، ۲۷شعبه در تهران و ۲۳ شعبه در شهرهای دیگر داشت.
بانک ایران و هلند تجهیزات انفورماتیک کاملی داشت و پس از انقلاب ۵۷، در بانک تجارت ادغام شد.

______________________________________________

بانک اصناف ایران (پهلوی دوم)

طراح:ناشناس
اگرچه از دوره پهلوی اول به بعد، بانک ها مثل قارچ روییده اند اما اسناد مدون و اطلاعات قابل اتکایی از موسسین و تاریخ تاسیس و شرح وظایفشان در دسترس نیست. بانک اصناف ایران یکی از آن نمونه هاست.

______________________________________________

بانک‌صادرات و معادن ایران / ۱۳۳۱

لوگوی اولیه بانک صادرات و معادن ایران توسط ادوارد ژوزف که عضو هیيت‌ مدیره و اولین مدیرعامل این بود پیشنهاد و تصویب شد.

این لوگو، تصویر یک اسب بالدار در نگین انگشتر کهنه‌اش بود که از یک مغازه عتیقه‌فروشی در خیابان ناصر خسرو به مبلغ صدتومان خریده بود و توجیهش این بود که اسب سمبل سرعت و استقامت و نجابت است و بال‌هایش سمبل بلندپروازی و آغوش باز؛ و از لحاظ تاریخی، مشابه مُهر نقشین انوشیروان ساسانی پادشاه ایران باستان بود.

محمدعلی مفرح(۱۳۶۲-۱۲۹۴) از موسسین “بانک بازرگانی ایران” در سال ۱۳۲۸ بود.
پس از مدتی به دلیل اختلافات سیاسی، قطع همکاری می کند و با همکاری جمعی از دوستانش اولین شعبه “بانک صادرات و معادن ایران” را در ۲۲ آبان ۱۳۳۱ در یک ساختمان استیجاری به مساحت حدود ۲۰۰ مترمربع، با چند اتاق در طبقه دوم سرای بنایی بازار تهران واقع در کوچه تکیه دولت، کوی مرغی‌ها راه اندازی می کند.
بانک صادرات،پس از انقلاب ۱۳۵۷ مصادره و به مالکیت دولت درآمد. پس از گذشت چند دهه، بخشی از سهام بانک در بورس واگذار شد.

_______________________________________________

شرکت پس انداز و وام مسکن اکباتان / ۱۳۵۴

طراح:ناشناس
شرکت پس‌انداز و تسهیلات مسکن «اکباتان»، به پشتوانه ابَر پروژه شهرک اکباتان که کار ساخت آنها شروع شده بود و همچنین به اتکای تقاضای خرید مسکن، توانست از محل پس‌اندازی متقاضیان (پیش خریداران) و همچنین کمک‌های بانک مرکزی (وام بانک مرکزی)،منابع مالی لازم برای ساخت این شهرک را تامین کند و در عین حال با تبدیل تسهیلات به وام خرید، شرایط خانه‌دار شدن در این شهرک را به‌وجود بیاورد.

در آن زمان، موسسات پرداخت کننده وام مسکن، بین ۱۵۰ تا حداکثر ۳۰۰ هزار تومان بر اساس مدل‌های مشخص سپرده‌گذاری در صندوق‌ها یا شرکت‌های پس‌انداز، تسهیلات ارائه می‌کردند.
این تسهیلات که طول بازپرداخت آنها بین ۲۰ تا ۲۵ سال متغیر بوده است.
کارنامه موفق شهرک‌سازی اکباتان باعث شد مجله «تایم» در سال ۱۹۷۸ با انتشار گزارشی درباره این ابرپروژه، از اکباتان به‌عنوان یک «رکورد سریع‌سازی مسکن» بنویسد. سال ۱۳۹۵ دوباره زمزمه های راه اندازی موسسات سرمایه گذاری و تسهیلات مسکن راه افتاد و اقدامات اولیه ای هم انجام شد اما به دلایل نامعلوم(!) به اجرا درنیامد.

پی نوشت: بر خلاف باور عمومی و اطلاعات ویکی پدیای شهرک اکباتان، طراح شهرک اکباتان یک معمار آمریکایی یا فرانسوی نبوده است.فریدون آذری، معمار جوانِ از فرنگ بازگشته ای بود که بنا به گفته ی خودش(در مصاحبه ای با هنرآنلاین در دی ماه ۱۳۹۷) در ازای مبلغ ۴۵ هزارتومان
فاز ۱ شهرک اکباتان را طراحی می کند،سپس با شرکت استارِت آمریکا برای سازه و اجرا قرارداد می بندد.

_____________________________________________

بانک سپه / (پهلوی اول)

طراح لوگو:فردریک تالبرگ
بانک سپه در سال ۱۳۰۴ با نام «بانک پهلوی قشون» بنیان‌گذاری شد و در سال نخست، امور مالی نظامیان ارتش ایران را انجام می‌داد.
با گذشت یک سال، این بانک فعالیت خود را فراتر برده و تبدیل به یک بانک کشوری شد و آغاز به ساخت شعبه‌هایی در دیگر نقاط کشور کرد.
در سال ۱۳۰۵، اساسنامه تازه بانک با نام «اساسنامه بانک پهلوی ایران» تهیه گردید که در آن، هدف این بانک، رفع احتیاجات ایران در امور تجاری و اقتصادی ذکر شده بود.

در پانزدهم دی سال ۱۳۱۶ خورشیدی، نام این بانک، به بانک سپه تغییر کرد و در سال ۱۳۲۱، دوباره تغییر نام داد و بانک تعاونی سپه نام گرفت.
در دی ماه سال ۱۳2۴، بانک تعاونی سپه به شرکت سهامی تبدیل شد و اجازه انجام معاملات ارزی را دریافت کرد.
در شهریور سال ۱۳۲۵ تیمسار سپهبد آق اولی برای مدیریت بانک سپه انتخاب شد و در اساسنامه جدید، نام بانک دوباره به بانک سپه تغییر یافت.

__________________________________________________

• مرتضا آکوچکیان متولد 1359/اصفهانفارغ التحصل گرافیک1379عضو انجمن صنفی طراحان گرافیک ایرانمشغول به طراحی گرافیک و فیلمسازیمدیر هنری گالری آپژوهش و برپایی نمایشگاه و ساخت فیلم مستند آراپیک باغداساریان (طراح ستاره دار) . گالری آ. 1395پژوهش و برپایی نمایشگاه طرح جلدهای انتشارات فرانکلین وسازمان کتاب های جیبی.باغ موزه قصر.1398_______________________________________

برای دانلود جلدهای مجله خروس جنگی به لینک زیر مراجعه کنید

جلدهای مجله خروس جنگی

برای مطالعه و دیدن آرشیو اسناد پژوهشی پشت‌بام به لینک زیر مراجعه کنید.