پل میان سنت و نوآوری در چاپ دستی
ریچارد نویس از چهره‌های برجسته چاپ دستی معاصر است که مسیر هنری‌اش از تحصیل رسمی در هنرهای تجسمی آغاز شد. او سال‌ها به‌عنوان هنرمند و مدرس فعالیت کرده و سپس جایگاه خود را به‌عنوان نویسنده و منتقد با دیدگاهی تحلیلی تثبیت کرد. نقدهای او نه صرفا بر پایه نظریه، بلکه از تجربه عملی هنری برمی‌خیزد و بینش‌هایی ارائه می‌دهد که ریشه در شناخت عمیق مواد، ابزار و فرایندهای چاپ دستی دارد. نویس به‌ویژه در گفتمان چاپ برجسته است. در کتاب‌ها و مقالاتش، از جمله Printmaking at the Edge و Critical Mass: Printmaking Beyond the Edge، چاپ دستی را به‌عنوان زبانی مستقل و پویا می‌بیند که هم ریشه در سنت دارد و هم توانایی تعامل با جریان‌های معاصر را دارد. او تاکید می‌کند که چاپ دستی دارای «یگانگیِ تکرارپذیر» است: هر اثر چاپی، در عین قابلیت تکثیر، حامل حضوری منحصربه‌فرد است که توسط دست هنرمند و تصمیم‌های لحظه‌ای شکل می‌گیرد. در مورد رابطه میان تکنیک‌های سنتی و دیجیتال، نویس دیدگاهی روشن دارد: دیجیتال تنها یک تکنیک دیگر است. آنچه اهمیت دارد، نه برتری یک رسانه، بلکه چگونگی استفاده هنرمند از آن برای انتقال ایده‌هاست. او تفاوت‌های مادی میان چاپ دیجیتال یا عکاسی و چاپ‌های سنتی مانند لیتوگرافی یا حکاکی را می‌پذیرد و بر جاذبه و کیفیت‌های خاص هر فرایند تاکید دارد، اما معتقد است این تفاوت‌ها باید انتخاب هنرمند را هدایت کنند، نه برتری‌جویی. از نظر او، هر هنرمند باید درباره تکنیک و تعداد نسخه‌ها تصمیم بگیرد و کلید موفقیت، اصالت، قصد و انتقال موثر ایده‌هاست. تجربه‌ای شخصی نیز دیدگاه او را روشن می‌کند. زمانی که نویس برای دیدن اثری از آلبرشت دورِر به موزه‌ای رفت، ساعت‌ها مجذوب جزئیات و کیفیت اثر شد، اما دریافت که اثر اصلی نیست و چاپی بسیار دقیق از نسخه اصلی است. این تجربه در ابتدا با حس سرخوردگی همراه بود، اما او دریافت که تکنیک‌های دیجیتال و قابل تکثیر، گرچه متفاوت از نظر مادی هستند، فرصت‌های جدیدی برای دسترسی، فهم و تعامل با هنر فراهم می‌کنند. این نگاه نشان‌دهنده باور اوست که پیشرفت‌های تکنولوژیک نقش هنرمند را کم نمی‌کند، بلکه آن را غنی‌تر و چالش‌برانگیزتر می‌سازد. فراتر از مسائل تکنیکی، نوشته‌های نویس دارای بعد فلسفی و انسانی نیز هستند. او بر اهمیت قصد، همدلی و خلاقیت تاکید دارد و معتقد است هنر زمانی قوی‌تر و زنده‌تر می‌شود که با عشق و هدف خلق شود. پیامی که در نقل قولش از لئونارد کوهن نیز دیده می‌شود: «در عشق ساخته می‌شویم / در عشق ناپدید می‌شویم». از این منظر، چاپ دستی نه تنها رسانه‌ای مهارتی و تکنیکی، بلکه وسیله‌ای برای بیان انسانی و معنادار است. نویس همچنین حضوری فعال در سطح بین‌المللی دارد و به‌عنوان داور، سخنران و کیوریتور، بر گفتمان معاصر چاپ دستی تاثیرگذار است و الهام‌بخش هنرمندان نوظهور در سراسر جهان است. رویکرد او، که تعادل میان سنت و پذیرش نوآوری را برقرار می‌کند، الگویی برای مواجهه با چشم‌انداز در حال تحول چاپ دستی ارائه می‌دهد. برای جامعه هنری ایران، آثار او نه تنها معرفی مباحث جهانی، بلکه دعوتی است برای بازاندیشی در اهمیت مادی، انتخاب و صداقت هنرمندانه در چاپ. در نهایت، نگاه نویس یادآور این نکته باشد که در دنیای امروز، که تصویر بی‌وقفه تولید و مصرف می‌شود، ارزش واقعی در همان لحظۀ کند و انسانیِ آفرینش نهفته است؛ لحظه‌ای که هنر چاپ دستی همچنان در آن نفس می‌کشد. میان سنت و نوآوری، میان دست و دستگاه، میان تکرار و یگانگی.
بام هنر معاصر
انیس تبرایی
