چگونه می‌شود نسبیت را نمایش داد؟
گالری آلبرت انیشتن در موزه تاریخ برن، یکی از شاخص‌ترین فضاهای موزه‌ای در اروپا است که به زندگی، اندیشه‌ها و میراث علمی این دانشمند بزرگ اختصاص یافته است. شهر برن برای انیشتن تنها یک محل اقامت موقت نبود؛ بلکه نقطه عطفی در مسیر اندیشه‌های علمی او به شمار می‌آید. او بین سال‌های ۱۹۰۳ تا ۱۹۰۵ در برن زندگی می‌کرد و در همین دوران، هنگام کار در اداره ثبت اختراعات سوئیس، نظریه معروف نسبیت خاص را نوشت؛ نظریه‌ای که جهان علم و نگاه بشر به زمان، فضا و حرکت را دگرگون کرد. گالری انیشتن، علاوه بر روایت زندگی شخصی او، بر همین بستر علمی ـ تاریخی تاکید می‌گذارد و برن را به نقطه‌ای نمادین برای شناخت او بدل می‌سازد. یکی از جذاب‌ترین و خلاقانه‌ترین بخش‌های این گالری، راهرویی است عظیم که تمام وجوه آن با آینه پوشیده شده است. روی این سطوح بازتابنده، تصاویر بزرگ از چهره انیشتن در مراحل مختلف زندگی‌اش نقش بسته‌اند و صدای ساز ویولون او، که خود در نوازندگی‌اش علاقه فراوان داشت، در فضا طنین‌انداز می‌شود. بازتاب بی‌پایان چهره‌ها و تکرار موسیقی، حسی از تکثر و بی‌مرزی ایجاد می‌کند؛ گویی بیننده در جهانی پر از بازتاب‌ها و احتمالات گام نهاده است. این فضا نه تنها از منظر زیبایی‌شناسی چشمگیر است، بلکه به شکلی استعاری، اندیشه‌های انیشتن در باب نسبیت و عدم قطعیت را بازآفرینی می‌کند. مخاطب در این تجربه، به گونه‌ای حسی و عاطفی با آنچه نظریه علمی می‌گوید، پیوند برقرار می‌کند؛ این که ادراک ما از زمان و مکان مطلق نیست، بلکه نسبی و وابسته به ناظر است. شیوه موزه‌پردازی در گالری انیشتن تلفیقی است از روایت تاریخی، نمایش اسناد و بهره‌گیری از فناوری‌های چندرسانه‌ای. برخلاف موزه‌های سنتی که تنها به نمایش اشیای ثابت می‌پردازند، این گالری تلاش دارد تجربه‌ای فراگیر بیافریند؛ تجربه‌ای که بازدیدکننده را درگیر پرسش، اندیشه و حتی حس شهودی از مفاهیم علمی کند. استفاده از نورپردازی هوشمند، آینه‌ها، صدا و تصاویر متحرک، فضایی سیال ایجاد کرده که به‌خوبی با موضوعاتی مانند نسبیت و تغییر دیدگاه هماهنگ است.
بام موزه
سارا کریمان
