درآمیختگی حیوان، انسان و طبیعت
دربارهی آثار محمودرضا زندپور، با تمرکز بر مجموعه‌ی کشتی نوح، به‌نمایش درآمده در فضای عمق‌یافته
اینک آخرالزمان (Apocalypse Now) نام فیلمی از ساخته‌های فرانسیس فورد کاپولا است که در سال ۱۹۷۹ ساخته شده است. این فیلم به وقایع جنگ ویتنام می‌پردازد، ولی سکانس معروف پایانی آن جاودانه شده که در آن بعد از حدود دو ساعت از گذشت فیلم نهایتا مارلون براندو ظاهر می‌شود. او در جزیره‌ای متروکه و به دور از مناسبات اجتماعی و شهری به‌تصویر کشیده می‌شود. جهان نقاشیهای محمودرضا زندپور به‌خصوص در مجموعه‌ی کشتی نوح مرا یاد فیلم‌ها و تصاویر آخرالزمانی می‌اندازد. دنیای آثار او دنیایی وفادار به‌خود است. در این دنیای تصویری زندگی روزمره و عادی را نمی‌بینیم. ما شاهد حضور سه عنصر بصری کلیدی و اساسی و مرتبط به هم هستیم: طبیعت، حیوان و انسان. از دیرباز این سه مقوله درهم‌آمیخته بودند و شاید زندگی مدرن و شهری‌ست که این‌ها را تا حدی از هم جدا کرده. نظریات تکاملی و فرگشتی بر ارتباط این‌ها با هم صحه می‌گذارد. پیدایش انسان و جهان انسانی بدون وجود حیوانات و طبیعت اساسا معنی پیدا نمی‌کند. در نقاشیهای زندپور آن‌چه آمیختگی طبیعت، انسان و حیوان را به فرمی رویاگونه تبدیل می‌کند، استفاده از رنگ اکریلیک آبکی و اتفاقات ناخواسته‌ای‌ست که حین تولید اثر به‌وجود می‌آید. در این حالت ما دیگر با نقاشی‌‌هایی از پیش مشخص و معلوم و وابسته به پایبندی به واقع‌گرایی و رئالیسم سروکار نداریم. بلکه نوعی خلق‌الساعگی و جسارت مواجهه با اتفاقات پیش‌‌بینی‌نشده‌ی حین آفرینش اثر هنری، به آن‌ها کیفیتی رویاگونه بخشیده است. کارل گوستاو یونگ کتابی دربارهی بشقاب‌پرنده‌ها دارد و در آن‌جا دیدن بشقاب‌پرنده را برآمده از کهن‌الگوها و ناخودآگاه جمعی انسان می‌داند. آسمان‌های رنگارنگ و متنوع در کنار فیگورهایی در پایین قاب در نقاشیهای زندپور یادآور این تصاویر کهن‌الگویی هستند. تصاویری که خبر از اتفاق یا ماجرایی کیهانی و اساطیری می‌دهند که انسان در آن احساس کوچک بودن می‌کند. آن‌چه این نقاشی‌ها را جذاب می‌کند، ادغام انسان، حیوان و طبیعت در قالب فیگورهای نیم‌انسانی و نیم‌حیوانی و عناصری از طبیعت مثل پرندگان، صاعقه و ستاره‌ها در آسمانی رازآلود و شگفت‌انگیز است. نام‌گذاری مجموعه مبتکرانه بوده و نشانه‌هایی برای خوانش و تفسیر آثار برای مخاطب فراهم کرده است. در داستان کشتی نوح هم ما با آخرالزمان، حیوانات و انسان سروکار داریم. پیوند این سه مقوله ماهیت چشم‌نواز و خیره‌کننده آثار زندپور به‌خصوص در مجموعه‌ی کشتی نوح را به‌وجود آورده است.
بام‌گردی
هومن هنرمند
