مامنی برای حفظ و مرور خاطرات
مریم اشکانیان، از هنرمندان معاصر، در مجموعه خواب‌ها به رویکردی متفاوت در ثبت طرح بر رسانه‌ای جدید از وسایل روزمره زندگی دست یافته است. او با دوختودوز روی بالش‌ها، طرح‌واره‌هایی از انسان با استفاده از خطوط محیطی تولید کرده است. بالش در این مجموعه، نمادی از وسیله‌ای مطمئن، صبور و رازنگه‌دار است که مرور خاطرات آدمی را در خود جای می‌دهد، بستری که سر بر آن قرار می‌گیرد و رازهایی از زندگی انسان را در خود حفظ می‌کند. این آثار گویی روان آدمی را می‌کاوند. خطوط موها، آشفته و پراکنده، هماهنگ با خطوط مواج چهره و پیکره انسانی ترسیم شده‌اند، که حالتی از رویا، خاطره یا تلاطم درونی را به تصویر می‌کشد. بالش، مأمنی برای حفظ و مرور خاطراتی است که انسان در طول روز با آن‌ها در کشمکش است. هنگامی که سر بر بالین می‌گذارد، فرصتی برای نظم‌دهی به این خاطرات می‌یابد. این بستر، ناخودآگاه انسان را شکل می‌دهد و آثار مریم اشکانیان بازتابی مرئی از این ناخودآگاه هستند. همه کاراکترهای ثبت‌شده روی بالش‌ها در حالت خواب هستند. در برخی نقاط، فرورفتگی و تاکید در دوخت دیده می‌شود، در حالی‌که در بخش‌های دیگر، رهاشدگی و آزادی در طرح به چشم می‌خورد. این تضاد، نمادی از نوسانات ذهنی انسان در خواب است، جایی که ذهن بین آرامش و درگیری با خاطرات گذشته در نوسان است.
رویکرد نوآورانه او در استفاده از دوختودوز به‌عنوان رسانه‌ای برای طراحی، همراه با حفظ ظرافت، همچون نمادی از مرور خاطرات با صبر و حوصله است. خطوط رفت و برگشتی، متزلزل و گاه ناپایدار، حالتی از آشفتگی ذهن را تداعی می‌کنند و درعین‌حال، محو شدن تدریجی خاطرات را بازگو می‌کنند. تضاد میان نرمی بالش و خطوطی که بر سطح آن فرو رفته‌اند، نمادی از سنگینی خاطرات و لطافت خواب است، حسی از آرامش و درعین‌حال، تاثیر ماندگار آنچه در ذهن حک شده است.
دوگانگی میان نرمی بالش و تاکید خطوط دوخت، بازتابی از این واقعیت است که حتی در آسودگی خواب، ذهن همچنان درگیر گذشته باقی می‌ماند. بالش، به‌عنوان یک شی روزمره در زندگی هر انسان، در این مجموعه فراتر از کاربرد معمول خود ظاهر شده و به بستری برای نمایش خاطرات، احساسات و ناخودآگاه تبدیل شده است.
این آثار، با به‌کارگیری دوخت به‌عنوان یک تکنیک ظریف اما تاثیرگذار، میان مفاهیمی چون لطافت و سنگینی، خاطره و فراموشی و آرامش و ناآرامی ذهنی تعادل ایجاد کرده‌اند. بالش، که معمولا نمادی از استراحت و امنیت است، در اینجا به فضایی تبدیل شده که ذهن در آن نقش می‌بندد، گاهی آرام، گاهی متزلزل و همیشه در مرز میان خواب و بیداری. برخورد دوختودوز در این آثار، نه‌تنها به‌عنوان یک تکنیک هنری بلکه به‌مثابه حفظ سنت دیرینه دوخت و خیاطی با رویکردی مدرن است. روایتی از ثبت داستان‌ها، خاطرات و احساساتی که در گذر زمان همچنان پابرجا می‌مانند.
گرچه هر یک از این بالش‌ها بازگوکننده تجربه‌ای فردی هستند، اما در مواجهه با مخاطب، حس همذات‌پنداری را برمی‌انگیزند. این آثار با ایجاد پلی میان تجربه‌های شخصی، به احساساتی مشترک و جهانی اشاره دارند. حسی از خاطره، رویا و درگیری ذهنی که در زندگی هر انسانی وجود دارد.
بام طراحی
انیس تبرایی
