اولین روزنامه‌های ایران
كلمه روزنامه در زبان فارسى ريشه قديمى دارد و در كتاب‌هاى سده‌هاى نخستين اسلامى اين كلمه يا عربى شده آن به صورت روزنامجه ديده می‌شود و گفته می‌شود كاتب و وزير آل‌بويه صاحب بن عباد 385ق، وقايع روزانه را در روزنامجه ثبت می‌كرده است. از اينرو، به معنى گزارش روزانه به كار رفته است. روزنامه تمدن در مقدمه اولین شماره خود در تعریف روزنامه و اهمیت آن می‌نویسد: «بر آنان که از ترقیات دول و ملت مستحضرند، واضح است که هیچ قومی از حضیض ذلت به اوج عزت نایل نخواهد شد جز در سایه علم و دوري از جهل که براي رسیدن به این دو هدف محرکی لازم است که پیوسته اذهان عموم را بطور سهل و ساده به تذکر حوادث و شرح وقایع به جانب این دو جلب نماید و این محرك استمراري را روزنامه مینامیم که همه روزه یا همه هفته با بیاناتی شیرین، وقایع حادثه و نصایح مفید و کیفیت و ثمرات اختراعات جدید یا مفاسد و ضررها و عادات ناپسند را به اطلاع عموم برساند»(روزنامه تمدن،1324ق،ش1). براي نخستین بار در خاورمیانه، در زمان سلطنت محمدعلی پاشا در مصر انتشار روزنامه به منصه ظهور رسید. ده سال طول کشید تا در ایران نیز روزنامه «کاغذ اخبار» به کوشش میرزا صالح شیرازي که از نخستین دانشجویان اعزامی به اروپا بود، انتشار یافت. چاپ روزنامه هم در داخل و هم در خارج از کشور صورت می‌گرفت. اما روزنامه‌هایی که در خارج از کشور چاپ می‌شد، به دلیل انتقاداتی که از وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادي کشور می‌کردند و به واسطه مقایسه ایران با کشورهاي دیگر به ویژه کشورهاي مجاور، در آگاهی مردم تاثیر بسزایی داشتند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر به شماره نهم مجله پشت‌بام، با عنوان «گرافیک قاجار» مراجعه کنید.
بام اسناد پژوهشی
گروه پژوهش مجله پشت‌بام
