روز جهانی کارگر
نخستین روز ماه می هر سال در تقویم میلادی روز جهانی کارگر است که در تقویم هجری شمسی مصادف می‌شود با 11 یا 12 اردیبهشت ماه. پیش از فاجعه کشتار کارگران معترض در های‌مارکت شیکاگو در سال 1886، این روز با نام «روز می» (May Day) در بسیاری از کشورهای اروپایی جشن گرفته می‌شد. این جشن دلایل متعددی داشت که عمده آن به افسانه‌های مرتبط با فصل بهار و شکوفایی گل و گیاهان و در نتیجه رونق کشاورزی برمی‌گردد.
مناسبت اول می به عنوان روز کارگر برمی‌گردد به چهارم ماه می سال ۱۸۸۶ که در چهارمین روز اعتصاب و تجمع کارگران آمریکایی در شهر شیکاگو، پلیس به روی آنان آتش گشود. در این واقعه عده‌ای کشته، تعدادی مجروح و بعدا چهار تن نیز اعدام شدند. کارگران اعتصابی خواستار تعدیل شرایط کار و کاهش ساعات روزانه کار از ده ساعت به هشت ساعت بودند.
بنا بود که اول ماه می ۱۸۸۶ در آمریکا قانون کاهش ساعات کار به هشت ساعت در روز، به اجرا درآید، اما چنین نشد و کارگران در گوشه و کنار این کشور دست به اعتراض و تظاهرات زدند. در مجموع کارگران یک‌هزار و دویست کارخانه و کارگاه اعتصاب کردند. شمار کارگران معترض شیکاگو بیش از سایر شهرها و حدود ۹۰ هزار نفر بود. در چهارمین روز تظاهرات شیکاگو، کارگران اعتصابی و هوادارانشان در میدان های‌مارکت (Haymarket) تجمع کرده بودند و می‌خواستند از آنجا حرکت کنند.
رهبران این جنبش بر یک گاری بزرگ ایستاده بودند و شعار می‌دادند. پس از طی مسافتی، پلیس اطراف گاری را محاصره کرد و از معترضان خواست که متفرق شوند. ناگهان انفجاری صورت گرفت، یک مامور پلیس کشته و چند کارگر و پلیس نیز مجروح شدند. بلافاصله پس از این حادثه پلیس به سوی جمعیت به تیراندازی کرد و کشتار صورت گرفت. در نهایت پلیس با اعمال خشونت جمعیت را پراکنده کرد. آمار کشته‌شدگان اعلام نشده، ولی اسامی مجروحان مشخص است.
در پی این فاجعه، هشت نفر به عنوان مسبّب دستگیر شدند که پنج نفر از آنان کارگران مهاجر آلمانی و یکی هم آلمانی تبعه آمریکا بود. دادگاه یکی از این دستگیرشدگان را به ۱۵ سال حبس و بقیه را به اعدام محکوم کرد. فرماندار ایالت مجازات دو تن از آنان را به حبس ابد تخفیف داد. یکی از محکومان به اعدام، پیش از اجرای حکم خودکشی کرد و چهار نفر دیگر به دار آویخته شدند.
با رسیدن اخبار مربوط به این تظاهرات، کشتار و اعدام‌ها به سایر کشورها، در گوشه و کنار جهان مراسم یادبود برگزار و هر سال هم تکرار شد. به تدریج و به خصوص از سال 1919، اول ماه می به عنوان روز جهانی کارگر شناخته شد. در اغلب کشورها این روز نماد مقاومت کارگران در مقابل ظلم است و در بسیاری از کشورها آن را جشن می‌گیرند و این روز برای همه کارگران تعطیل است. در ایران هم بنا به ماده 63 قانون کار این روز برای کارگران تعطیل رسمی است، اما کدام یک از این قوانین اجرا می‌شود که این یکی!؟ چنین است که روز کارگر در ایران چندان معنایی ندارد و مثل خیلی چیزهای دیگر، تنها در شعار خلاصه و تمام می‌شود؛ آنچه می‌ماند آرزوی رهایی از رنج در فصل شکوفایی طبیعت است.
منبع: بیتوته
بام تاریخ
بهمن تندرکیا
