در زادروز یوشیتوشی تسوکیوکا
گویا بخش قابل توجهی از فشار تغییرات در دوره‌های گذار هر جامعه، عموما بر دوش هنرمندان آن جامعه بوده و هست. تسوکیوکا یوشیتوشی (Tsukioka Yoshitoshi) نقاش و چاپگر ژاپنی در آخرین روز آوریل 1839 در ادو متولد شد. او هنرمندی بود که تغییرات سال‌های آخر جامعه فئودال ژاپن و حرکت آن به سوی ژاپن مدرن را زیسته و لمس کرده بود. یوشیتوشی که از هنرمندان تاثیرگذار سبک اوکیوئه (Ukiyo-e) است، در سال‌های پایانی عمر در کشمکشی دشوار با زمان و فناوری قرار داشت. او یک تنه تلاش می‌کرد با تولید آثار چاپ بر بستر روش‌های قدیمی و خلق باسمه‌های چوبی، روبه‌روی از بین رفتن این تکنیک در برابر فناوری چاپ مدرن ایستادگی کند. او تا جایی پیش رفت که حتی توانست فن و هنر چاپ چوبی را وارد مرحله جدیدی کند. اما در نهایت سیل مدرنیته، شیوه‌های تکثیر عکاسی و لیتوگرافی و عامل قدرتمند مرگ، از روی تلاش‌های او عبور کردند. بعد از مرگ وی در سال 1892 این نوع چاپ اثرگذاری خود را از دست داد.
هنر یوشیتوشی
چاپ‌های چوبی یوشیتوشی تسوکیوکا که یکی از آخرین استادان بزرگ اوکیوئه به حساب می‌آید، به خاطر طبیعت وهم‌آور و تخیلی خود شناخته می‌شوند. یوشیتوشی در ژاپنی کار می‌کرد که در حال تغییرات سریع بود و در میان دوره فئودالی ادو و دنیای جدید و مدرن دوره میجی قرار داشت. تخیل و اصالت قدرتمند او آثارش را با حساسیت و صداقتی آغشته کرد که به ندرت در اوکیوئه آن دوره دیده می‌شد. از داستان‌های ارواح گرفته تا داستان‌های عامیانه، درگیری‌های خشونت‌آمیز تا درخشش ملایم ماه، یوشیتوشی نه تنها قاب‌های حساب‌شده با مهارت فنی، بلکه شور و اشتیاق بسیاری در روایات تصویری خود ارائه می‌کند.
او در جوانی استعداد هنری و علاقه شدیدی به ادبیات و تاریخ کلاسیک ژاپن از خود نشان داد. در یازده سالگی زیر نظر کونیوشی مشهور شروع به کار و مطالعه کرد. کونیوشی، هنرمند برجسته چاپ چوبی آن روز، رابطه نزدیکی با شاگردش ایجاد کرد و لقب یوشیتوشی را به او داد. یوشیتوشی تسوکیوکا اولین نسخه چاپی خود را در سال 1853 منتشر کرد که به موفقیتی ناچیز دست یافت. در همان سال، “کشتی‌های سیاه” کمودور پری را به تصویر کشید.
اوایل دهه 1860، چاپ‌های یوشیتوشی بر موضوعات کابوکی و صحنه‌های تاریخی و همچنین خارجی‌ها متمرکز بود. با پیشرفت قرن نوزدهم، اوکیوئه تحت تاثیر دوران مدرن قرار گرفت. این امر به ویژه در استفاده از رنگ‌های مصنوعی در این دوران مشهود است. یوشیتوشی یاد گرفت که از این رنگ‌ها با ظرافت و مهارت استفاده کند و بالاترین استانداردهای چاپ را در آثار خود حفظ کرد. پس از مرگ کونیوشی در سال 1861، یوشیتوشی به تنهایی برای خفظ این هنر تلاش کرد. دو سال بعد، در 1863 توشیکاج را به عنوان اولین شاگرد خود انتخاب کرد. با افزایش بی‌ثباتی سیاسی در ژاپن در اواخر دهه 1860، او وارد “دوره خونین” خود شد، دورانی که خشونت و خونریزی را با ظرافتی خاص در آثار خود به تصویر کشید.
با پیشروی مدرنیزاسیون دوره میجی، یوشیتوشی تسوکیوکا در سال 1872 دچار حمله عصبی شد و تمام تولیدات هنری خود را متوقف کرد. یک سال بعد، دوباره کار را از سر گرفت و نام هنری تایسو (Taiso) به معنای “رستاخیز بزرگ” را برای دوره جدید خود برگزید. در حالی که یوشیتوشی به ارائه صحنه‌های نبرد ادامه می‌داد، توجه خود را به حوادث اخیر معطوف کرد و به آرامی از خشونت آشکار به مبارزات ذهنی و مضمونی روی آورد. در سال 1885، او یکی از تحسین‌برانگیزترین مجموعه‌های خود را با نام “صد منظره از ماه” (1885-1892) آغاز کرد. یوشیتوشی در دهه آخر زندگی خود، کتاب‌های مصور متعدد و چندین مجموعه محبوب دیگر از جمله “سی و دو جنبه زنان” (1888) و “سی و شش ارواح و مظاهر عجیب” (1889-1892) را مصور کرد. بهار سال 1892، آخرین شکست روحی خود را متحمل شد و به پناهگاه سوگامو رفت. او در نهم ژوئن 1892 بر اثر خونریزی مغزی در سن 53 سالگی درگذشت.
پی‌نوشت
اوکی‌یوئه گونه‌ای از چاپ کلیشه چوبی است. برای ساختن اوکی‌یوئه، ابتدا طرح را روی تخته‌ای از چوب گیلاس کنده‌کاری می‌کردند. سپس تخته را رنگ می‌زدند و کاغذ را با دقت روی آن قرار می‌دادند. هر جا که بنا بود رنگ‌های بیشتری به اثر نهایی اضافه شود، قالبی جداگانه برای هر رنگ ساخته می‌شد. با پایان کار قالب‌سازی، اغلب بیش از دویست نسخه از یک اثر تهیه می‌کردند.
