از زمان سقوط دولت زین العابدین بنعلی، هنرمندان خیابانی تونس در حال بازپسگیری فضاهای عمومی هستند که زمانی تحت کنترل پلیس و نیروهای امنیتی مخفی بود. آشفتگی سیاسی که از زمان خیزش مردمی تونس را فرا گرفته، تغییر صحنه هنری این کشور را در پی داشته است. گروههای هنری جایگزین که قبلاً وجود نداشتند، مانند «اهل الکهف» که توسط دانشجویان ایجاد شد، از آزادی جدید خود برای ترسیم امیدها، ترسها و دیدگاههای سیاسی خود استفاده میکنند.
الیاس مجری (Elyas Mejri)، نقاشی که یکی از اعضای گروه هنر جایگزین اهل تاکهف است، درباره این گروه و نیز گرافیتیها و نقاشیهای دیواری قیام تونس چنین میگوید:
ما بیش از یک سال قبل از انقلاب به ایده اهل الکهف رسیدیم، اما در واقع کار اصلی ما با انقلاب آغاز شد. گروهی از دوستان که اکثراً دانشجویان هنر بودند گرد هم آمدیم و نام «اهل الکهف» یا «مردم غار» را به عنوان ارجاع به داستان اصحاب کهف که هم در قرآن و هم در متون مسیحی نقل شده، انتخاب کردیم. حتما میدانید که اصحاب کهف گروهی بودند که برای پنهان شدن از شاه سفاک زمان خود به غاری پناه بردند. خداوند در مخفیگاهشان آنها را به خواب عمیقی فروبرد که چندین قرن طول کشید. این داستان برای ما نمادی از روح فرهنگ زیرزمینی است که تفکری گذرا و رو به جلو دارد و از آنچه در سطح میبینیم فراتر میرود.
عاشق قدرت نباش!
زمانی که اولین تحصنها در مقابل دفاتر نخست وزیر سازماندهی شد، ما کار خود در خیابانها را شروع کردیم. زید یکی از اعضای گروه عکس گرفت و با نام «اهل کهف» در فیس بوک منتشر کرد. چنین بود که صدای ما بلند شد. کار ما ترکیبی از چندین روش است؛ نقاشی، گرافیتی استنسیل، کلاژ و غیره. قبل از اینکه برای نقاشی بیرون برویم، مکان مناسب را انتخاب میکنیم؛ معمولاً یک ساختمان شناخته شده یا نمادین. گاه با استفاده از ترکها و خرابی دیوار، کارمان را با سطحی که روی آن نقاشی میکنیم، تطبیق میدهیم. گاه سطح مورد نظر را رنگ کرده و سپس روی آن کار میکنیم. ما از ورق رایوگرافی به دلیل دقت و مقاومت آن استفاده می کنیم. نقاشیهای ما معمولاً نمایانگر شخصیتهای مشهور سیاسی یا شهدای انقلاب هستند، اما از طرحهای بنکسی نیز استفاده میکنیم.
علاوه بر این، از شعارنویسی در کنار تصاویر هم استفاده میکنیم. یکی از مهمترین این شعارها «عاشق قدرت نباش!» بود.
همه این کارها خطرناک است، اما ما با پلیس موش و گربه بازی میکنیم. اغلب از تظاهرات برای انجام نقاشیهایمان استفاده میکنیم، چون در این لحظات پلیس مشغول برخورد با معترضان است و ما را تنها می گذارفرصت کار پیدا میکنیم. در غیر این صورت مجدا از اینا شبها هم کار میکنیم. منع و سانسور خیلی جدی است، البته تعجبی هم ندارد. به هر حال، هنر خیابانی در تونس جدید است و از نظر سانسور، تونس از این قاعده مستثنی نیست. حتی در اروپا و ایالات متحده، هنرمندان گرافیتی باید حیله گر باشند. در واقع، آنچه ما ترسیم می کنیم، عمر بسیار کوتاهی دارد و مقامات به سرعت تمام آثار ما را پاک میکنند. ماهیت زودگذر این نوع هنر میتواند ناامید کننده باشد، اما بخش جدایی ناپذیر هنر خیابانی همین است.
خلاصه گفتوگوی الیاس مجری با فرانس 24
ترجمه: بهار وفایی