پوسترهای انقلاب تونس
یکی از وِیژگی‌های هر یک جنبش‌های اعتراضی یا انقلابی جدید، وجوه بصری خاص آن است. بسیاری از گروه‌های اجتماعی یا سیاسی، در راستای اهداف انقلابی خود، با بهره‌گیری از نمادها و نشانه‌های مشخصی به تولید محتوای بصری می‌پردازند. قیام تونس که معروف به «انقلاب یاس» نیز هست، یک کارزار فشرده بیست و هشت روزه مقاومت مدنی و سلسله‌ای از تظاهرات‌های خیابانی در تونس بود که از دسامبر ۲۰۱۰ آغاز شد. جرقه اولیه این انقلاب خود سوزی «محمد بوعزیزی» بود که موج گسترده اعتراضات تونس و جنبش بهار عربی را در پی داشت.
در بسیاری از پوسترهای انقلابی چند فاکتور بصری به صورت کلی قابل تشخیص هستند. جدا از عناصر یا کیفیات بصری، نمادهای ملی و میهنی یا تصویری از رهبر یا قهرمان جنبش، در پوسترها برجسته می‌شود. در پوسترهای انقلابی تونس عنصر اصلی و مرکزی طراحی پوستر چهره قهرمان جنبش، یعنی «بوعزیزی» است. تصویر او به عنوان نمادی برای قیام مردمی، در پوسترهای انقلابی بازتولید شد. ترکیب رنگی قرمز و سیاه، پالت رنگی غالب پوسترهای اعتراضی یا انقلابی است که در طراحی پوسترهای تونس نیز مشهود است.
اغلب این پوسترها پیامی صریح و سریع دارند: «زنده باد خواست مردم!»
در برخی از این پوسترها تصویر پرچم تونس در ترکیب با گل یاس و یا چهره بوعزیزی به چشم می‌خورند. در پوستر دیگری تصویری از «زین‌العابدین بن علی»، دیکتاتور تونس دیده می‌شود که به سبک اعلان‌های افراد تحت تعقیب غربی طراحی شده و مشروعیت او را به عنوان یک حاکم از بین برده و او را به مثابه یک مجرم فراری به تصویر کشیده است. اغلب این پوسترها پیامی صریح و سریع دارند: «زنده باد خواست مردم!»
در پوستری که مایکل تامسون، طراح گرافیک جاماییکایی، با استفاده از تکنیک‌های تصویرسازی لهستانی طراحی کرده است، پیکر چند پاره از فردی با چمدانی در دست و در حال فرار از نوک پیکانی دیده می‌شود که روی آن کلمه «انقلاب» نوشته شده؛ روی چمدان هم عبارت «فاشیسم» نوشته شده است که نمادی از دیکتاتوری تونس است. چند پاره بودن این پیکر را می‌شود به نظام فروپاشیده حکومت تونس تعبیر کرد، چنان‌که سرمنشا تمام نظام‌های دیکتاتوری فردمحور بودن آن است. پیکانی سفید و دربرگیرنده کلمه «انقلاب»، از سمت راست وارد کادر شده و این گریز را از سمت چپ تسریع می‌کند. استفاده از فرم پیکان و زاویه نگاه فرد به عقب و نیز محل تلاقی نقطه‌ای که طراح هوشمندانه آن را برای جاگذاری کلمه «انقلاب» انتخاب کرده، باعث تاکید دو چندان در معنای کلمه می‌شود. عبارت دیگری نیز در ترکیب‌بندی پوستر نقش دارد: «زنده باد انقلاب تونس!»
بام گرافیک
نویسنده: محمد شمس
