بام طراحی/رضا عباسی
رضا عباسی، نگارگر عصر صفوی، از پیشگامان جنبشی بود که به ثبت لحظه‌هایی از موضوعات زندگی روزمره می‌پردازد. او در این مسیر از قواعد مرسوم نگارگری ایرانی پیشی گرفت. در پیش طرح وی “جوان در حال خواندن” شاهد نبوغی فراتر از قواعد مرسوم در نگارگری ایرانی هستیم. هنرمند در تلاش برای ثبت پیکره، به بیان انرژی، حرکت و بعد زمان در ترکیب چند زاویه دید در طراحی از مدل خود پرداخته است.
تکرار خطوط در طراحی وی بیانگر سرعت و حرکتی مشابه نمایش حرکت در برخی مکاتب مدرنیستی مانند فوتوریسم است. شباهت دید هنرمند در این اثر در پیدا کردن فرم ایده‌آل از پیکره نشسته هماهنگ با روشی است که امبرتو بوتچونی در پیکره در حال حرکت داشته است. در این بین هنرمند، با دوری گزینی از دربار و قواعد مرسوم نگارگری، که در انحصار کتاب بود و ورود به بطن جامعه، به ثبت مضامینی از امور روزمره زندگی افراد عادی پرداخته است.
ستفاده از الگوهای از پیش تعیین شده در چهره‌نگاری به هنرمند کمک کرده تا توجه خود را بر ثبت موضوع و حرکت پیکره متمرکز کند
هنرمند برای این پیش‌طرح یا اسکچ و نزدیک شدن به ثبت لحظه، ابزاری چون جوهر و قلم را انتخاب کرده، چرا که عدم پرداخت عناصر تزیینی و دوری از رنگ و ترکیب‌بندی حساب‌شده مرسوم در صفحات کتب نفیس را برای ثبت حرکت و زمان مناسب‌تر یافته است. امری که منجر به تحول در سنت نگارگری ایرانی شده است. استفاده از الگوهای از پیش تعیین شده در چهره‌نگاری همچون نگاه ثابت و خیره، به هنرمند کمک کرده تا توجه خود را بر ثبت موضوع و حرکت پیکره متمرکز کند. این امر با پرهیز از نمایش هویت و حس درونی همراه است. نکته دیگر از ترکیب قواعد ثبت شده در ذهن هنرمند را می‌توان در فرم اسپیرال در کلیت طرح پیکره دید که تا پیش از این در تمامی جزییات فضا در نگاره دیده می‌شد.
#بام_طراحی
نویسنده: انیس تبرایی
