فرمان مشروطیت
«رعیت را چه به سرکشی. رعیت را چه به استنطاق صاحبقران. رعیت را چه به فریاد حق‌طلبی! رعیت غلط می‌کند ما را نخواهد! رعیت گوسفند و ما شبانیم! سایه ماست که آرامش می‌دهد، نعمت ارزانی می‌دارد و دفع بلا می‌کند! ماییم که آبرو می‌دهیم، ماییم که مالک ایرانیم! آخر الزمان است! شاه شاهان را محکوم می‌کنند به دروغ‌گویی. سایه خدا را محکوم می‌کنند به فساد، به استبداد، به عیاشی؛ مصلحین فریاد قانون می‌زنند، مشق مردم سالاری می‌کنند! خدا لعنت کند یوسف خان مستشارالدوله بی‌شرف را که قانون قانون می‌کرد در این مملکت همایونی! خون جواب آزادیست! رعیت غلط می‌کند اعتراض کند، غلط می‌کند دیوان مظالم بخواهد، غلط می‌کند مشروطه بخواهد! ما رعیت سربه زیر می‌خواهیم، ما رعیت بله قربان‌گو می‌خواهیم. ما رعیت کر و کور می‌خواهیم. اینجا ممالک محروسه ایران است و ما هم قبله عالمیم و پرچم‌دار عدالت و پاکی! هر کس نمی‌خواهد بسم الله از این مملکت برود.»
علی‌اکبر دهخدا در اولین شماره دوره جدید صوراسرافیل که در سوییس منتشر شد، در یادداشتی در ستون چرند و پرند با نام «کلام الملوک، ملوک الکلام» جوابیه محمدعلی شاه را مهمل و مزخرف خواند
این‌ها سخنان محمدعلی شاه است که پس از مرگ مظفرالدین شاه به تخت سلطنت نشسته بود و مشروطه را هیچ خوش نداشت و وقتی که در تدارک به توپ بستن مجلس بود، نامه‌هایی از ایالات مختلف در همراهی با مشروطه‌خواهان را نزد وی بردند و او برآشفت و چنین سخنانی بر زبان راند. پس از مدتی که از خشمش کاسته شد جوابیه‌ای صادر کرد و مشروطه‌خواهی را از «دسایس خارجه و منافقین» اعلام کرد و آن را «سوء قصد فِرق فاسده نسبت به دین و دولت» خواند.
علی‌اکبر دهخدا در اولین شماره دوره جدید صوراسرافیل که در سوییس منتشر شد، در یادداشتی در ستون چرند و پرند با نام «کلام الملوک، ملوک الکلام» جوابیه محمدعلی شاه را مهمل و مزخرف خواند و چرند و پرند پادشاه را برترین چرند و پرندها در طول تاریخ دانست. این در حالی بود که دو سال قبل، به تاریخ چهاردهم ۱۲۸۵ خورشیدی، مظفرالدین‌شاه حکم تشکیل مجلس شورای ملی را امضا کرده بود و به کاهش قدرت شاه و سپردن امور کشور به جمعی از نمایندگان مردم تن داده بود. بعدها این حکم را «فرمان مشروطیت» خواندند و صدور آن را نقطه عطفی در تاریخ کشور ما دانستند. هر چند که میرزا یوسف خان مستشار الدوله را که از همفکران میرزا ملکم خان هم بود و از ضرورت قانون و قانون‌مداری سخن می‌گفت و “کتاب کلمه” را نگاشت، شکنجه و تبعید کردند.
منابع:
دهخدا، علی اکبر (1395)، چرند و پرند، نشر طاهریان
زرین‌کوب، عبدالحسین و روزبه (1380)، دو رساله درباره انقلاب مشروطیت ایران از ابوالقاسم خان ناصرالملک و محمد آقا ایروانی، سازمان اسناد ملی ایران
نویسنده: زروان روح‌بخشان
تصاویر:
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
شرکت نگاه روشن پارس حامی پشت‌بام
