حق طلبی و سرکوب
به بهانه زادروز مارلن دوما
نژادپرستی، آپارتاید، هویت، عشق، مرگ، جنسیت، مذهبُ، خشونت و جنون، مضامین عمده نقاشی‌های هنرمندی است که در کودکی فاصله طبقاتی و نژادی را تجربه کرده است. مارلن دوما (Marlene Dumas) سوم آگوست 1953 در کیپ تاون، پایتخت آفریقای جنوبی متولد شد. با این‌که سفیدپوست بود و در آن زمان و مکان، نژاد برتر محسوب می‌شد، در نوجوانی از مناسبات اجتماعی مبتنی بر قرانین آپارتاید برآشفت و از همان زمان به مطالعه درباره شخصیت انسان و نسبت آن با اجتماع پرداخت. همین امر سبب شد که علاوه بر هنر، در رشته روانشناسی نیز تخصیل کند و نتیجه برخی پژوهش‌های خود درباره روانشناسی اجتماعی را در قالب مجموعه نقاشی‌هایش ارائه کرده است.
در نقاشی‌های دوما دیوانه‌ها شبیه به عاقلان هستند و عاقلان گرفتار جنون؛ هر دو در موقعیتی برابر و فارغ هر هر نوع تمایز اجتماعی قرار دارند
دوما با تمرکز بر زیبایی‌شناسی اکسپرسیونیستی، چهره‌های متعددی را از مردمی با نژادهای مختلف به تصویر کشیده است. او عامدانه این چهره‌ها را از زمینه اجتماعی خود جدا کرده و به گونه‌ای در کنار هم قرار می‌دهد که توده انسانی غیر قابل ارزشگذاری را نشان دهد. در واقع دوما به آنها، به عنوان نمونه‌های نمادین دال بر عدم کفایت ساختارهای اجتماعی در جامعه معاصر، زندگی تازه‌ای می‌بخشد. در نقاشی‌های دوما دیوانه‌ها شبیه به عاقلان هستند و عاقلان گرفتار جنون؛ هر دو در موقعیتی برابر و فارغ هر هر نوع تمایز اجتماعی قرار دارند و شاید به همین دلیل است که همان قدر که تاثیرگذار به نظر می‌رسند، در برابر آن‌چه بر جهان انسانی می‌گذرد ،منفعل و خاموش مانده‌اند.
نقاشی‌های مارلن دوما، که در نگاه نخست چهره‌هایی منفصل و مسخ شده به نظر می‌رسند، در واقع نمایانگر افراد نیستند، بلکه موقعیت افراد در حالات دوگانه را نمایان می‌کنند؛ گناه و بی‌گناهی، خشونت و لطافت، حق و ناحق و امثال آن. مسئله اصلی در اغلب آثار دوما رویارویی با فاجعه است. در آثار اولیه او این امر به مراتب صریح‌تر نمود پیدا کرده است؛ صف بازداشت‌شدگان، معترضان به آپارتاید و شکنجه زندانیان سیاسی و غیره.
در مجموعه‌ای دیگر و در تقابل با توده مردم، چهره شخصیت‌های سیاسی از صدام و بن لادن تا بوش و ترامپ نمود پیدا کرده و دیگر نشانی از مسخ شدگی در آنها دیده نمی‌شود. او در بسیاری از نمایشگاه‌هایش چهره‌های آن حق طلبان را در برابر این سرکوبگران به نمایش درآورده است. علاوه بر این‌ها دوما طراحی‌هایی از چهره‌های مبارزان سیاسی مشهور، متفکران، موسیقیدانان، نویسندگان و شاعران نیز دارد که با نوشته‌های کوتاهی درباره آن شخص همراه شده‌اند.
#بام_نقاشی
دبیر: یاسمن شاپوری
نویسنده: ماریو رودلفو سیلوا
مترجم: بهار وفایی
تصاویر:
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
شرکت نگاه روشن پارس حامی پشت‌بام
