خطی بر تاریخ هنر
به بهانه زادروز مانزونی
پیرو مانزونی (Piero Manzoni)، متولد سیزدهم ژوییه 1933، هنرمند آوانگارد ایتالیایی بود که بیشتر شهرت خود را مدیون اثری با عنوان “مدفوع هنرمند” است. این اثر شامل نسخه‌های متعددی از یک قوطی کنسرو کوچک است که روی آن به زبان‌های ایتالیایی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی توضیحات اثر آمده است؛ مدفوع هنرمند، سی گرم خالص، تولید و بسته‌بندی در ماه می 1961. او این اثر را معادل هم‌وزن طلای آن قیمت گذاری کرد. البته کسی نمی‌داد که محتویات این قوطی‌های بحث‌برانگیز واقعا چیست.
او تا پیش از مواجهه با نمایشگاه ایو کلاین (Yves Klein) در ژانویه 1957، مشغول نقاشی‌های انتزاعی با مواد نامتعارف بود، اما پس از آن از سطح بوم فراتر رفت و در واقع رسانه‌های نقاشی و مجسمه را به چالش گرفت. مجموعه “آکروم” در سال 1958 آغاز شد؛ تابلوها و حجم‌هایی که حاصل مچاله کردن پارچه بوم و ترکیب خاک و الیاف و غیره بود.
تعریف فضا بر اساس خطوط و همچنین تعریف و نسبت هنر با زندگی دغدغه اصلی مانزونی بود. از سوی دیگر بدن به‌مثابه مکانیسم تولید مضمون اصلی و چالش برانگیز بسیاری از آثار وی بوده است
مانزونی در 1959 مجموعه “خط‌ها” را تولید کرد؛ روی کاغذهایی با طول متفاوت یک خط صاف می‌کشید و آن‌ها را در بسته‌بندی‌های لوله‌ای قرار می‌داد و روی آن مشخصات کار را ثبت و امضا می‌کرد. این مجموعه شامل کاغذهای متعدد سه متری تا هفت هزار و دویست متری است که در قوطی‌های مقوایی، فلزی و سیمانی قرار گرفته‌اند. لوچو فونتانا (Lucio Fontana) این مجموعه را مهم‌ترین آثار او دانسته و گفته: «مهم‌ترین کشف مانزونی، قدرت خط به‌مثابه فضا بود. خط‌های مانزونی ادراک ما از جهان را دگرگون کرد و خط تاریخ هنر آینده را مشخص کرد.»
تعریف فضا بر اساس خطوط و همچنین تعریف و نسبت هنر با زندگی دغدغه اصلی مانزونی بود. از سوی دیگر بدن به‌مثابه مکانیسم تولید مضمون اصلی و چالش برانگیز بسیاری از آثار وی بوده است. او در سال 1960 تعدادی تخم مرغ آب پز شده را با اثر انگشت خود امضا کرد و از مخاطبانش دعوت کرد که آن‌ها را بخورند. یک بادکنک را باد کرد و آن را با عنوان “نفس هنرمند” ارائه کرد.
اثر انگشت، خون، ادرار و در واقع هر آن‌چه که به نوعی ناشی از بدن و تجربه تنانه باشد کارماده او بود. او طرحی برای کاری با عنوان “روح هنرمند” داشت که مرگ فرصت اجرای آن را نداد. مانزونی ششم فوریه 1963، اواخر بیست و نه سالگی، در استودیوی خود در میلان بر اثر سکته قلبی درگذشت. بنجامین واتیر، هنرمند فرانسوی که دوست مانزونی هم بود، گواهی مرگ مانزونی را امضا کرد و آن را اثر هنری خواند.
#بام_نگر
نویسنده: زروان روح‌بخشان
تصاویر:
برای خرید نسخه کاغذی پشت بام به این لینک مراجعه کنید.
شرکت نگاه روشن پارس حامی پشت‌بام
