در این شماره میخوانید:
سرمقاله
فرشید پارسیکیا
بس نکته غیر حسن بباید که تا کسی مقبول طبع مردم صاحبنظر شود.
این شماره تقدیم میشود به استاد بیبدیل آواز ایران، محمدرضا شجریان که تاثیر شگرفی بر فرهنگ و هنر این مرز و بوم داشته است.
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
سالشمار هنرستان هنرهای زیبای تهران
گروه پژوهش پشتبام / فرانک احمدزاده، نرگس مرندی، یاسمن شاپوری، فضه زحمتکش، محمد شمس
چکیده:
سالشمار پیش رو شامل پژوهشی است درباره «هنرستان هنرهای زیبای تهران» که شکلگیری و روند توسعه این مرکز آموزش را هدف قرار داده و اطلاعات افراد، جریانها، گالریها و یا مکانهایی را که در روند شکلگیری هنرستان تاثیر گذاشتهاند، ارایه میکند.
لازم به ذکر است، برای هنرمندانی که ذیل فضای هنر نو و مدرنیسم اثر تولید کردهاند از عبارت «هنرمند جریان هنر نوگرای ایران» استفاده شده و برای هنرمندانی که با رجوع به فضای تصویری و محتوایی گذشته جغرافیایی ایران فعالیت کردهاند از عبارت «هنرمند جریان نو سنتگرای ایران» استفاده شده.
در این سالشمار هرجا که از مکتوبات دیگر نقل قول آمده است، از کلمه «مکتب» در پیشوند سقاخانه استفاده شده و هرجا که نقل قول نبوده و مجموعه پژوهش پشتبام ذکر نام کرده، از کلمه «جنبش» در پیشوند سقاخانه استفاده شدهاست…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید.
تاریخنگاری هنرستان هنرهای زیبای تهران
گروه پژوهش پشتبام / فرانک احمدزاده، نرگس مرندی، یاسمن شاپوری، فضه زحمتکش، محمد شمس
چکیده:
در دوره پهلوی اول، حکومت در راستای احیا و تجدید حیات سنتها، عقاید کهن و باستانی ایران، نظم جدیدی را در عرصه تفکر فرهنگی، قبل از تفکرات سیاسی و اجتماعی باز تولید کرد و زیرساختهای فرهنگی و اجتماعی نوینی را بر پایه این سنتهای کهن بنا نهاد.
در این زمان با توجه به دگرگونیهای سیاسی و بنابر نیازهای اقتصادی، اجتماعی و آموزشی ایجاد مدارس به خصوص هنرستانهای فنی و تربیت نیروی متخصص در کشور احساس شد. بدینمنظور در تهران و مراکز استانها هنرستانهایی به نام هنرستان دولتی با حمایت مستقیم حکومت زیر نظر وزارت پیشه و هنر تاسیس شد تا در کنار احیای هنرهای اصیل ایرانی افراد کارآزموده و هنرمند تربیت شدند.
گروه پژوهش پشتبام کوشیده است در این متن روند شکلگیری هنرستانهای هنر بهخصوص هنرستان هنرهای زیبای دختران و پسران تهران را بهصورت اجمالی ارایه دهد و همچنین به روند شروع آموز هنر مدرن بپردازد…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
بررسی ریشه شناختی گروه اسمی «هنرستان هنرهای زیبا»
فرهنگ پارسیکیا
چکیده:
گروه اسمی «هنرستان هنرهای زیبا» دارای دو بخش اصلی است؛ «هنر» و «زیبا». ساختار واژه «هنر» مشخص و ریشه آن تا هند و اروپایی نخستین، قابل پیگیری است ولی برای واژه «زیبا» دو تحلیل ریشهشناختی پیشنهاد شده است که هیچکدام قطعی نیستند…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید.
درباره جلیل ضیاپور
حسن موریزینژاد
چکیده:
زمانی که ضیاپور از سوی اداره کل هنرهای زیبای کشور دعوت به کار شد (1331)، چند سالی از پایان تحصیل وی در فرانسه و برگشتش به ایران میگذشت. در این مدت مهمترین تجربه وی راهاندازی انجمن خروس جنگی و ایراد سخنرانیها و مقالات بسیار در جهت روشنگری اذهان عمومی نسبت به هنر مدرن بود. علاوه بر این، دعوت از وی برای اشتغال در اداره هنرهای زیبا، میتواند حاکی از پذیرش جریان نوگرایی از سوی دولت نیز باشد. بنابراین میشود استنباط کرد که قصد از مشارکت دادن ضیاپور در تاسیس هنرستان هنرهای زیبا (دختران و پسران)، راهاندازی مکانی برای آموزش هنر مدرن به دانشآموزان بوده است. کاری بنیادی که نتیجهاش خیلی زود و با حضور فارغ التحصیلان این دو هنرستان در عرصه هنرهای تجسمی کشور شاهدش بودهایم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
نقطه رحمت / هنرستان هنرهای زیبای دختران و پسران، اختلاط یکساله
یوریک کریممسیحی
چکیده:
«هنرستان هنرهای زیبای دختران و پسران» در 1332 بنیان گذاشته شد، اما یک سال بعد دختران و پسران را از یکدیگر جدا کردند و شد «هنرستان هنرهای زیبای پسران» و «هنرستان بهزاد دختران». این جستار دلیلِ این جداسازی را بررسی میکند و میکوشد ناسازه بودنِ آموزشِ نوین هنر با شیوهای سنتی را نشان بدهد…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
گنگهای سراسر عالم، زبان واحد دارند / آرای سیمین دانشور و جلال آلاحمد درباره هنر مدرن ایران
آناهیتا رضایی
چکیده:
در سال 1334شمسی، سیمین دانشور که دکترای ادبیات فارسی داشت و در دانشگاه استنفورد زیباییشناسی خوانده بود، به ایران باز میگردد. در همان سال، هنرستان هنرهای زیبای تهران (تاسیس سال 1332) از او و جلال آلاحمد برای تدریس در آن مرکز دعوت میکند. طی آن سالها دانشور معلم زیباییشناسی و آلاحمد معلم ادبیات آن هنرستان بودند. این جستار سر آن دارد که به تاثیر این دو نویسنده بر فضای هنرهای دیداری مدرن آن زمان، آموزش این هنر در هنرستان هنرهای زیبای تهران و تولد نخستین نسل این دانشآموختگان یعنی سقاخانهایها بپردازد…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
سپهری شاعر نقشها و نقاش واژگان
مریم اسدیخونساری
چکیده:
سهراب سپهری هنرمند و شاعری است که دربارهاش از صاحبنظران بسیاری خواندهایم. از این رو، نوشتن در مورد این شخصیت فرهنگی-هنری در چنین شرایطی دشوارتر است، به ویژه اگر مرادت از نوشتن این باشد که تلاش کنی نکتهای را درباره وی بیان کنی که یا نسبتا تازه باشد و یا دست کم توجه کمتری به آن شده باشد، تا سبب بطالت و کسالت نشود.
بنابراین، نگارنده در این متن، آموزگاری کوتاه مدت سهراب سپهری در هنرستان هنرهای زیبا را که با وجود جستوجوها درباره آن، دوره و روش و محتوای تدریسش، تقریبا هیچ نیافت، مجالی دید برای بیان نکاتی دیگر. در واقع نگارنده بر آن است تا به بهانه تدریس کوتاه مدت وی، نکاتی را درباره چگونگی وجود ارتباط میان بازتاب نگرش ذهنی او از جهان در نقاشی و شعرش و نیز وجود ارتباط میان نقاشی و شعر او، همچنین واکاوی علت بهوجود آمدن وحدت بصری، که موفق شده در برخی آثارش به خوبی به آن دست یابد، شرح دهد.
همچنین، توجه به شخصیت سهراب سپهری و تجربهگرایی این هنرمند شاعر را، بستر مناسبی برای تاکید بیشتر بر اهمیت و ضرورت ثبت مداوم دانستهها، تجربهها و دستاوردهای فرهنگی و هنری یک شخصیت تاثیرگذار بهطور عام، و یک هنرمند به طور خاص است. ثبت شدن در شرایطی که به سبب نقش و جایگاه سهراب سپهری در تاریخ هنر و ادب معاصر ایران، اهمیت افزونتری نیز مییابد…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
بازار هنر و آموزش رسمی / درباره ذوق زندگی هنری
حمیدرضا ششجوانی
چکیده:
سرآمد شدن در حرفههایی که تنها اندکی از شاغلان در آن به حد متوسط میرسند، نشانهای روشن از نبوغ یا استعداد برتر است. تحسین همگانیِ این نبوغ، همیشه بخشی از پاداش صاحبانِ آن مشاغل را تشکیل میدهد. بخش قابل توجهی از پاداش فیزیکدان همین تحسین همگانی است، سهم این تحسین برای حقوقدان شاید بیش از فیزیکدان باشد و همه پاداش شاعر یا فیلسوف تقریبا در همین تحسین خلاصه میشود…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
نشانهشناسی آموزش هنر مدرن
خدیجه بختیاری و فاطمه برهانی
چکیده:
این نوشتار بر آن است تا آموزش هنر مدرن در هنرستان هنرهای زیبای تهران را از دیدگاه نشانهشناسی و معناهای متبادر از آن، در دهه سی تا پنجاه شمسی، مورد مطالعه قرار دهد. تاسیس این هنرستان در دهه سی شمسی در کنار سایر مراکز آموزش هنر و همزمانی آموزش هنر مدرن با بسیاری از رخدادهای اجتماعی و پیامدهای فرهنگی آن، ابعاد جریانهای فرهنگی مرتبط با آن را گستردهتر میکند. پژوهش درباره این رویدادها از آن جهت حایز اهمیت است که علاوه بر آشنایی با فضای فرهنگی و هنری جامعه و شیوههای نوین در آموزش هنر بهویژه هنر مدرن، تاثیر پیدا و پنهان آن را در ایجاد نوعی گفتمان جدید در عرصه عمومی هنر هویدا میسازد. از آنجایی که تغییرات اجتماعی و تحولات فرهنگی جامعه در دهه سی شمسی، در بیان هنری هنرمندان آن دوران بسیار تاثیرگذار بوده، در این پژوهش کارکرد «نشانهشناسی فرهنگی» نیز مورد توجه قرار گرفته است. رویکرد نشانهشناسی بهکار رفته در این نوشتار، رویکردی عام بوده و به تناسب موضوع و اشارات تاریخی به تحلیل نشانهای پرداخته میشود. بنابراین در ابتدا تعاریفی از برخی واژگان خواهد آمد و سپس با روش تحلیلی – توصیفی، فرایند آموزش هنر مدرن در هنرستان هنرهای زیبا بررسی و کارکردهای نشانهشناسی آن مورد توجه قرار خواهد گرفت. در این مسیر به دلالتهای نشانهشناختی فرهنگی ساختار و تشکیلات سازمانی هنرستان هنرهای زیبا و ارتباط آن با تاریخ تحولات اجتماعی و فرهنگ جامعه، رابطه بینافرهنگی با فرهنگ و هنر غرب، مهمترین مکاتب ادبی و جنبشهای هنری بهکار گرفته شده در آثار هنرمندان، تاثیر آن بر آموزش هنر مدرن و نهایتا تغییر در دیدگاهها و ارزشهای هنری آن دوره میپردازیم. همچنین بررسی سیر تحول ابزارهای مورد کاربرد هنرجویان، و کارکرد روایی آموزش هنر در این مراکز آموزشی از دیگر موضوعات مورد مطالعه خواهد بود و همه اینها برای پی بردن به این پرسش است که چرا و چگونه آموزش هنر مدرن در جامعه بهعنوان یک حرکت فرهنگی، ضرورت یافت و نهادینه شد؟…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
تبارشناسی هنر مدرن
سینا یعقوبی
چکیده:
هنرستان هنرهای زیبای تهران، اولین محل سازماندهی شده ورود هنرهای دیداری مدرن به ساختار آموزش هنر در ایران است. این مقاله به دلایل آغاز مدرنیسم و هنر مدرن و تبعات آن در غرب و سپس به نتایج ورود مدرنیسم در هنرهای دیداری به ایران به واسطه این هنرستان میپردازد. مدرنیسم با وعده رستگاری و آزادی پا به میدان نهاد و به شکل ناگفتهای مانند اسم رمزی برای آزادی به کار برده شد و با آن گره خورد. اما به عقیده فوکو غیرممکن است که انسان مدرن به آزادی دست پیدا کند.
لازم به ذکر است که دههها تلاش بیوقفه هنرمندان این مرز و بوم، برای به دست آوردن مسیری مناسب، تحسینبرانگیز است و نقدهای وارده به ورود هنر مدرن، به معضلات ساختاری مدرنیته اشاره دارد، نه یکایک افرادی که با تمام مشقات، بار هنر این سرزمین را به دوش کشیدهاند…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
نقد جامعهشناختی هنر مدرن
نیره توکلی
چکیده:
هدف از نوشتۀ حاضر، نخست معرفی نقد جامعهشناختی هنر، زدودن کژفهمیها درباره این نوع نقد، بیان تفاوتهای آن با نقدهای سنتی از لحاظ موضوعات مربوط به خلاقیت و نبوغ و تولید و تفسیر هنری است. سپس، اشاره به نمونههایی از نقد جامعهشناختی هنر در مورد برخی از آثار تصویری است.
کاربرد واژۀ معرفی بدان سبب است که تشریح تمامی مباحث جامعهشناسی هنر و نظریهپردازان و تاریخچه و آثار مهم و تاثیرگذار آن در این مقال نمیگنجد…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
هدف مدرن کردن ایران بود / گفتوگو با واحد خاکدان درباره هنرستان هنرهای زیبای تهران
فرشید پارسیکیا
چکیده:
واحد خاکدان از هنرمندان برجسته ایران و دانشآموخته هنرستان هنرهای زیبای تهران است.
او در سال 1350 وارد دانشکده هنرهای تزیینی شده و در رشته معماری داخلی، از آن دانشکده فارغالتحصیل شد و در ابتدای دهه شصت به آلمان مهاجرت کرد.
او دورههای کاری متعدد و متنوعی دارد و میتوان گفت که به نوعی مسیری غیرمتعارف در هنر را طی نمود و از نقاشی انتزاعی به نقاشی فیگوراتیو رسیده است. خاکدان نمایشگاههای بسیاری در نقاط مختلف جهان داشته و آثاری از وی در مجموعهها و موزههای معتبر دنیا نگهداری میشود.
نزدیک به پنجاه سال پس از پایان تحصیل وی در هنرستان هنرهای زیبای تهران، به همراه حمید جانیپور با او درباره آموزش هنر مدرن در هنرستان هنرهای زیبا و تاثیرات این هنرستان بر هنر مدرن ایران به گفتوگو نشستیم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
هنر ایران و هنر مدرن دو خط جدا از هم / گفتوگو با فرح اصولی درباره هنرستان هنرهای زیبای تهران
فضه زحمتکش
چکیده:
فرح اصولی متولد سال ۱۳۳۲ است. اصولی از هنرستان هنرهای زیبای دختران، دیپلم نقاشی و از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، کارشناسی گرافیک دریافت کرد.
نقاشیهای فرح اصولی ترکیبی از نقاشی مدرن و نگارگری ایرانی است. مضمون کارهای وی برگرفته از مسائل اجتماعی زنان، اشعار و ادبیات فارسی و تاریخ هنر ایران و جهان است.
آثاری از فرح اصولی در مجموعه موزههای هنرهای معاصر تهران، متروپولیتن نیویورک، بریتیش لندن، لکما لس آنجلس، لودویگ کوبلنس و غیره نگهداری میشوند. شرکت در نمایشگاههای گروهی و انفرادی، تدریس، تصویرسازی کتابهای کودکان و دبیری جشنوارهها و دوسالانههای نقاشی (دوسالانه ششم تهران۱۳۸۲) از جمله فعالیتهای او بوده است.
نزدیک به پنجاه سال پس از پایان تحصیل وی در هنرستان هنرهای زیبای تهران، به همراه فرشید پارسیکیا، حمید جانیپور و محسن حسینخانی با او درباره هنرستان هنرهای زیبا و تاثیرات این هنرستان بر هنر مدرن ایران به گفتوگو نشستیم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
هنرستان؛ تولدی دیگر / گفتوگو با نیلوفر قادرینژاد درباره هنرستان هنرهای زیبا تهران
نرگس مرندی
چکیده:
نیلوفر قادرینژاد دانشآموخته هنرستان هنرهای زیبا و دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است.
او که دورههای مختلف و متفاوتی را در نقاشی تجربه کرده، همواره تعهدی به اجتماع داشته و این امر به شکلهای مختلف در آثار او بروز یافته است.
او در جریان انقلاب 57 نیز با مشقت بسیار چند نقاشی دیواری مهم را کشید که دیگر اثری از آنها باقی نمانده است. آثار او در نمایشگاههای بسیار در داخل و خارج از کشور به نمایش درآمده است.
علاوه بر اینها، نیلوفر قادرینژاد سابقه 30 سال تدریس طراحی و نقاشی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد تهران و آموزشگاههای متعدد را در کارنامه خود دارد.
با توجه به جایگاه وی در آموزش هنر و همچنین تحصیل وی در هنرستان هنرهای زیبا، درباره این هنرستان با او گفتوگو کردیم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
کیفیت و شیوه آموزش؛ تفاوت از زمین تا آسمان / گفتوگو با معصومه مظفری درباره هنرستان هنرهای زیبا تهران
محمد شمس
چکیده:
معصومه مظفری یکی از دانشآموختگان هنرستان هنرهای زیبای تهران است که در سال 1354 وارد هنرستان شد. دوره تحصیل او مصادف با جریانات و تحولات اجتماعی ایران در دهه 50 است.
مظفری نقاشی با دغدغههای اجتماعی است که علاوه بر نمایشگاههای متعدد داخلی و خارجی بسیار در کارنامه خود دارد. وی همچنین از استادان برجسته نقاشی است که در دانشگاهها و آموزشگاههای معتبر به تدریس هنر نقاشی پرداخته است.
به همین سبب و با همراهی فرشید پارسیکیا، درباره شیوه و کیفیت آموزش و تاثیر و تاثرات هنرستان هنرهای زیبای تهران، با معصومه مظفری گفتوگو کردهایم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
پذیرفتهشدن در یک خانواده جدید / گفتوگو با رزیتا شرفجهان درباره هنرستان هنرهای زیبا تهران
زروان روحبخشان
چکیده:
رزیتا شرفجهان، دانشآموخته رشته مجسمهسازی هنرستان هنرهای زیبای دختران تهران و کارشناسی نقاشی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است.
او هنرمندی چندرسانهای است که تجربیات متنوعی در حیطههای مختلف هنر داشته؛ از تولید هنری تا تدریس و گالریداری.
شرفجهان موسس یکی از پیشروترین گالریهای ایران است؛ گالری طراحان آزاد، از بدو تاسیس در سال 1377 تا کنون، نقش بسزایی در معرفی هنر و هنرمندان معاصر داشته و دارد.
با توجه به این امر و شناخت رزیتا شرفجهان از فضای هنر امروز و همچنین تحصیل وی در هنرستان هنرهای زیبا، درباره این هنرستان با او گفتوگویی مختصر داشتیم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
از هنرستان تا پوسترهای انقلابی / گفتوگو با بهزاد شیشهگران درباره هنرستان هنرهای زیبای تهران
فرانک احمدزاده
چکیده:
بهزاد شیشهگران طراح، نقاش و طراح گرافیک، که عضویت هیات مدیره انجمن هنرمندان نقاش ایران را در کارنامه خود دارد، در سال 1353 از هنرستان هنرهای زیبای تهران دیپلم نقاشی دریافت کرد و سپس وارد دانشکده هنرهای تزیینی شد.
با اوجگیری انقلاب، بهزاد شیشـهگران بههمـراه دو بـرادر خـود، کـورش و اسـماعیل، بـه طراحـی و تولیـد پوسـترهایی بـا مضامین اجتماعی و سیاسـی پرداختند و با تکثیر آنها با سـرمایه و هزینه شـخصی و با چاپ سیلک اسکرین و نصب بر دیوارهای شهر، ارسال پستی برای افراد، سازمانها، سـفارتخانهها و حتـی نهادهایـی در خـارج از کشـور نمایشگاه خیابانی ترتیب میدادند.
در همیـن راسـتا پیرامـون موضـوع ایـن شـماره مجله پشـتبام با ایشـان به گفتوگو نشسـتیم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
هنرستان هنرهای تزئینی یا هنرهای فیگوراتیو / گفتوگو با جلال متولی درباره هنرستان هنرهای زیبای تهران
گروه پژوهش پشتبام / فرانک احمدزاده، نرگس مرندی، یاسمن شاپوری، فضه زحمتکش، محمد شمس
چکیده:
جلال متولی، متولد سال ۱۳۳۷، از نقاشان معاصر و دانشآموخته هنرستان هنرهای زیبای تهران است.
او کارشناسی نقاشی را در سال ۱۳۶۵ از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و مدرک درجه ۲ هنری، معادل کارشناسی ارشد، را در سال 1392، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد.
جلال متولی هشت نمایشگاه انفرادی و قریب به شصت نمایشگاه گروهی در کارنامه خود دارد.
گفتوگو با جلال متولی ویژگی خاصی دارد، زیرا او در هنرستان درس خوانده، تدریس کرده و در دو دوره – سالهای ۷۹ تا ۸۶ و از سال ۹۷ تا کنون – مدیریت هنرستان را برعهده داشته و دارد.
با توجه به این مهم و تجربیات وی در هنرستان هنرهای زیبای تهران، با او به گفتوگو نشستیم…
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید
منابع، گروه آزاد نقاشان و مجسمهسازان
زروان روحبخشان، محمد شمس
در جریان شکلگیری آموزش هنر مدرن در ایران اتفاقات و مکانهای تاثیرگزاری بوجود آمدند که یکی از مهمترین اتفاقات تاسیس هنرستان هنرهای زیبای تهران در سال 1332 است.
برای مطالعه مطلب کامل به صفحه خرید مجله چاپی مراجعه بفرمایید