گالری گردی 4 خرداد

خطای پارالاکس (1974)  –  (The Parallax View)

کارگردان: آلن جِی. پاکولا

در دهۀ هفتاد میلادی که جامعۀ آمریکا در تب مالاریای جنگ ویتنام، دچار تشنج های داخلی شده بود و تحت دولت نیکسون و کسینجر دکترین شوک و کودتا را در آمریکای لاتین و کشورهای تحول خواه آزمایش می کرد، در سینمای موج نوی آمریکا، نگاههای رادیکال سیاسی قوت گرفت و جامعۀ آمریکا با تصویر خود در جهان مواجه شد. رابطۀ ناظر و منظر در سینما دستخوش پرسش سینماگران منتقد در آمد و حاصل این بازنگری، رونق ژانر تریلر سیاسی در سینمای این دوران گشت که یکی از نمایندگان برجستۀ آن در سینمای آمریکا، آلن جِی پاکولا ست. از میان سه گانۀ تریلرهای سیاسی پاکولا در ایران، « همۀ مردان رئیس جمهور» شناخته شده تر است و از آن آشناتر برای نسلهای قبل تر، فیلم کلاسیک « کشتن مرغ مقلد» که پاکولا تهیه کننده اش بود.

سه گانۀ پاکولا که شامل « کلوت» ، « خطای پارالاکس» و « همۀ مردان رئیس جمهور» است وجوه مشترک بسیاری با یکدیگر دارند که از میان آنها می توان به شرکتهای خصولتی که پیمانکار پروژه های امنیتی هستند، رابطۀ خبرگزاری و خبرنگاران در پرونده های مشکوک دولتی، اتهام پارانویا به قربانیان و افشاگران این فسادها و ترورهای سیاسی اشاره کرد.

گشایش فیلم خطای پارالکس با ترور سناتوری که کاندیدای ریاست جمهوری است آغاز می شود. این ترور در برج سیاتل و در میان مهمانان حاضر در کمپین انتخاباتی در حضور دوربین خبرنگاران و پوشش تلویزیونی به وقوع می پیوندد. ماموران محافظ امنیتی، پیشخدمتی را که گمان می رود به سناتور شلیک کرده تا نوک برج تعقیب می کنند و پیشخدمت مزبور ، در تلاشی مذبوحانه از بالای برج به پایین سقوط می کند. گزارشگر تلویزیونی  “لی کارتر” که شاهد ترور است، سه سال پس از وقوع این ماجرا، به سراغ دوست پسر سابقش جو فرَدی ( با بازی وارن بیتی) که خبرنگاری تحقیقی است می رود و به او می گوید که تا به حال شش نفر از شاهدان ترور مرده اند و او می ترسد قربانی بعدی باشد. فردی به سوظن لی وقعی نمی گذارد اما در فاصله ای کوتاه پس از ملاقاتشان، جسد لی پیدا می شود و پلیس علت مرگ او را اوردوز اعلام می کند. فردی که بخاطر بی اعتنایی به لی دچار عذاب وجدان شده، جستجوی خود را برای یافتن سر نخ هایی در ارتباط با قتل او آغاز می کند که این جستجو او را به لابیرنتی از قتل ها و پرونده های مرتبط می کشاند.

سرنوشت فردی و گره خوردن تحقیقاتش با فعالیت های شرکتی به نام پارالکس که آزمایشهای روانشناختی بر روی نمونه هایش انجام می دهد، وجه کنایی خطای پارالکسی است که از منظر فیلمساز، جامعۀ آمریکا  به آن مبتلا شده بود. خطایی در دوربینهای دو لنزی بازتابی که به دلیل تفاوت محل منظره یاب  با لنزی که قاب واقعی تصویر را تعیین می کند، در دامنۀ فواصلی نزدیک شبیه آنچه جلوی چشمان شهروندان آمریکا در دهۀ 70 می گذشت، به قاب بندی نادرست منجر می شود.    

به پیشنهاد ارغوان نامور و شهاب عبداله‌پور